{"id":911,"date":"2015-11-05T21:19:59","date_gmt":"2015-11-05T20:19:59","guid":{"rendered":"http:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/?p=911"},"modified":"2015-12-12T11:24:07","modified_gmt":"2015-12-12T10:24:07","slug":"zwalczanie-roztocza-varroa-destructor-prowadzi-donikad","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/zwalczanie-roztocza-varroa-destructor-prowadzi-donikad\/","title":{"rendered":"Zwalczanie roztocza\u00a0Varroa destructor\u00a0prowadzi donik\u0105d…"},"content":{"rendered":"
\"\"<\/a>
rys. Mariusz “Popszczelony” Uchman<\/figcaption><\/figure>\n

 <\/p>\n

Artyku\u0142 zosta\u0142 opublikowany w listopadowym numerze miesi\u0119cznika “Pszczelarstwo<\/a>” 11\/2015<\/p>\n

Tutaj dost\u0119pny w wersji PDF<\/a> z miesi\u0119cznika.<\/p>\n

Zabiegi zwalczania roztocza\u00a0Varroa destructor<\/em>\u00a0uznawane s\u0105 przez przewa\u017caj\u0105c\u0105 wi\u0119kszo\u015b\u0107 pszczelarzy za najwa\u017cniejszy punkt w ca\u0142ym sezonie pszczelarskim, s\u0105 dla nich absolutnym priorytetem, z roku na rok coraz wi\u0119cej m\u00f3wi si\u0119 i pisze o malej\u0105cej skuteczno\u015bci tych dzia\u0142a\u0144. Zamiast zastanowi\u0107 si\u0119 nad przyczyn\u0105 problemu, pszczelarze coraz bardziej dokr\u0119caj\u0105 \u015brub\u0119 chemioterapii. Jednak ostatnie dziesi\u0119ciolecia niezbicie dowodz\u0105, \u017ce droga ta prowadzi donik\u0105d.<\/p>\n

M\u00f3wi\u0105c o nieskuteczno\u015bci owych zabieg\u00f3w leczniczych, podkre\u015bla si\u0119 fakt nabycia oporno\u015bci roztocza\u00a0Varroa destructor<\/em>\u00a0na substancje chemiczne. Nie zawsze chodzi tylko o tolerancj\u0119 paso\u017cyta na podawane toksyny, ale r\u00f3wnie\u017c o pojawianie si\u0119 innych mechanizm\u00f3w przystosowawczych zwi\u0105zanych ze zmian\u0105 trybu \u017cycia roztocza. W odpowiedzi na to podaje si\u0119 coraz wi\u0119cej toksyn i coraz cz\u0119\u015bciej, a one nie s\u0105 przecie\u017c oboj\u0119tne ani dla pszcz\u00f3\u0142, ani dla ekosystemu w ulu i poza nim, ani dla jako\u015bci produkt\u00f3w pszczelich, kt\u00f3re tak ch\u0119tnie spo\u017cywamy. Coraz cz\u0119\u015bciej uznaje si\u0119 za zasadne podawanie \u201elek\u00f3w” uwalnianych powoli i dzia\u0142aj\u0105cych przez d\u0142ugi czas (np. tzw. pask\u00f3w czy nas\u0105czanych wk\u0142adek tekturowych, z kt\u00f3rych substancje aktywne paruj\u0105 lub roznoszone s\u0105 przez pszczo\u0142y nawet przez kilka tygodni). Metoda ta ma zapewni\u0107 obecno\u015b\u0107 toksyny w ulu w chwili, kiedy cykl \u017cyciowy roztoczy sk\u0142oni je do opuszczenia kom\u00f3rki pszczelej wraz z wygryzaj\u0105c\u0105 si\u0119 m\u0142od\u0105 pszczo\u0142\u0105, w praktyce powoduj\u0105c sta\u0142\u0105 obecno\u015b\u0107 szkodliwych substancji chemicznych w owadzim domu, gdzie jest mi\u00f3d, wosk, a przede wszystkim pszczo\u0142y.<\/p>\n

Warto zaznaczy\u0107 ju\u017c na wst\u0119pie, \u017ce o ile ca\u0142y \u015bwiat dostrzega problem, o tyle polscy pszczelarze zdaj\u0105 si\u0119 nie zauwa\u017ca\u0107 alternatywnych rozwi\u0105za\u0144, kt\u00f3re przynosz\u0105 bardzo dobre efekty w wielu zagranicznych pasiekach komercyjnych i amatorskich.
\nS\u0105dz\u0119, \u017ce artyku\u0142 zostanie uznany za kontrowersyjny, ale to w\u0142a\u015bnie kontrowersyjne podej\u015bcia daj\u0105 nam do my\u015blenia i otwieraj\u0105 oczy na nowe rozwi\u0105zania. W mojej ocenie wa\u017cne jest, aby podj\u0105\u0107 wreszcie dyskusj\u0119 na temat zasadno\u015bci nieustannego stosowania chemioterapii u pszcz\u00f3\u0142, a nie tylko na temat wyboru substancji toksycznej i metody jej podawania. Zwalczanie warrozy to odsuwanie problem\u00f3w, z kt\u00f3rymi b\u0119d\u0105 musia\u0142y boryka\u0107 si\u0119 przysz\u0142e pokolenia pszczelarzy, bo my zostawimy im w\u0142a\u015bnie taki spadek. Nie mo\u017cna wyr\u0119cza\u0107 pszcz\u00f3\u0142 w rozwi\u0105zywaniu wszystkich problem\u00f3w, a potem ze zdziwieniem ob serwowa\u0107, \u017ce te wspania\u0142e owady umieraj\u0105 na naszych oczach, jako ca\u0142kowicie nieprzystosowane do obecno\u015bci paso\u017cyta. Wzywamy wi\u0119c do dyskusji na temat podj\u0119cia stara\u0144 zmierzaj\u0105cych w przysz\u0142o\u015bci do ca\u0142kowitego odstawienia metod zwalczania roztoczy, a to nie musi sta\u0107 si\u0119 ju\u017c dzi\u015b. Zdajemy sobie spraw\u0119 z konsekwencji i wiemy, \u017ce nie ka\u017cdy od razu zgodzi si\u0119 na nie. Musimy jednak mie\u0107 ten cel stale przed oczami i ka\u017cdy nasz zabieg w pasiece powinien nas do tego celu zbli\u017ca\u0107, a nie oddala\u0107.
\nPrzyk\u0142ady ze \u015bwiata dowodz\u0105, \u017ce cel ten m\u00f3g\u0142by by\u0107 osi\u0105gni\u0119ty nie za osiemdziesi\u0105t, sto czy tysi\u0105c lat, a ju\u017c za pi\u0119\u0107 albo dziesi\u0119\u0107, bo w\u0142a\u015bnie tyle czasu hodowcy, kt\u00f3rzy nie stosuj\u0105 \u017cadnych metod zabijania roztoczy, potrzebuj\u0105 na to, aby obni\u017cy\u0107 i utrzyma\u0107 poziom \u015bmiertelno\u015bci w pasiekach poni\u017cej 20% rocznie. A taka \u015bmiertelno\u015b\u0107 w pasiece jest nie tylko akceptowalna ekonomicznie, ale tak\u017ce \u015brodowiskowo zasadna (z uwagi na konieczno\u015b\u0107 sta\u0142ej selekcji naturalnej, czyli systematycznej eliminacji osobnik\u00f3w nieprzystosowanych z puli genetycznej gatunku pszczo\u0142y miodnej). Poza tym \u015bmiertelno\u015b\u0107 na poziomie 20% jest nierzadko mniejsza ni\u017c w pasiekach stosuj\u0105cych \u201ezalewanie” uli chemi\u0105. Rok 2014 udowodni\u0142 to ponad wszelk\u0105 w\u0105tpliwo\u015b\u0107 i powinni\u015bmy wyci\u0105gn\u0105\u0107 z tego wnioski.<\/p>\n

Ju\u017c w 1988 roku prof. Jerzy Woyke na \u0142amach \u201ePszczelarstwa” (1988, 39(11), str. 9-10) w artykule \u201eHodowla pszcz\u00f3\u0142 odpornych na warroz\u0119” sugerowa\u0142, \u017ce nale\u017cy stosowa\u0107 selekcj\u0119 owad\u00f3w \u201eodpornych”, bo droga chemicznego zwalczania paso\u017cyta nie doprowadzi nas do zwyci\u0119stwa. Autor wymieni\u0142 w publikacji co najmniej kilka r\u00f3\u017cnych metod, jakie pszczo\u0142y stosuj\u0105 z powodzeniem, aby utrzymywa\u0107 w ulu ni\u017cszy stan pora\u017cenia roztoczem. Wskaza\u0142 te\u017c, \u017ce praca hodowlana powinna polega\u0107 przede wszystkim na rozwijaniu tych cech u pszcz\u00f3\u0142, a pod koniec artyku\u0142u zaapelowa\u0142 o przesy\u0142anie do o\u015brodk\u00f3w badawczych pszcz\u00f3\u0142, kt\u00f3re wykazuj\u0105 cechy odporno\u015bciowe, aby pozwoli\u0107 naukowcom je rozwija\u0107. Apel nie odni\u00f3s\u0142 zamierzonego skutku, a mo\u017ce naukowcy nie stan\u0119li na wysoko\u015bci zadania, skoro\u00a0dwadzie\u015bcia siedem lat p\u00f3\u017aniej jeste\u015bmy w tym samym miejscu, w kt\u00f3rym byli\u015bmy wtedy. Na dodatek stosuje si\u0119 jeszcze wi\u0119cej chemii i coraz mniej skutecznie. Mo\u017cemy tylko ubolewa\u0107 nad tym, \u017ce zmarnowali\u015bmy tyle lat.<\/p>\n

Niedawno jeden ze znanych pszczelarzy komercyjnych rozpocz\u0105\u0142 eksperyment polegaj\u0105cy na utrzymywaniu sta\u0142ej obecno\u015bci amitrazy w ulu, podawanej cotygodniowo w postaci wk\u0142adek tekturowych nas\u0105czonych \u015brodkiem weterynaryjnym o nazwie \u201eTaktic”, s\u0142u\u017c\u0105cym w za\u0142o\u017ceniu \u2014 do zwalczania paso\u017cyt\u00f3w w chlewach. \u015arodek ten zawiera 12,5% substancji aktywnej \u2014 amitrazy, kt\u00f3ra jest dzi\u015b podstawowym lekiem przeciwko roztoczom paso\u017cytuj\u0105cym na pszczole miodnej. Wnioskuj\u0119 z kontekstu tego eksperymentu, \u017ce celem by\u0142o udowodnienie, \u017ce amitraza nie szkodzi pszczo\u0142om i jej sta\u0142a obecno\u015b\u0107 nie wp\u0142ynie negatywnie na funkcjonowanie rodziny pszczelej. Jednak pszczelarz ten udowodni\u0142 przy okazji co\u015b ca\u0142kiem innego (prawdopodobnie wbrew swojej woli i za\u0142o\u017ceniom eksperymentu)\u00a0co\u015b wyj\u0105tkowo cennego dla propagator\u00f3w pszczelarstwa naturalnego, o czym ju\u017c blisko trzy dekady temu pisa\u0142 prof. Woyke: z warroz\u0105 nie wygramy metodami chemicznymi. Po ka\u017cdej kolejnej dawce Takticu na wk\u0142adki dennicowe w ulach spada\u0142y martwe roztocza. Z dokumentacji eksperymentu wynika, \u017ce liczba tych\u017ce by\u0142a r\u00f3\u017cna, czasem dwie czasem trzy sztuki. Zdarza\u0142o si\u0119, \u017ce nie spad\u0142 \u017caden paso\u017cyt. To wszystko dowodzi, \u017ce niezale\u017cnie od liczby zastosowanych zabieg\u00f3w chemicznych\u00a0Varroa destructor\u00a0pozostanie w naszych pasiekach.<\/p>\n

My, pszczelarze \u2014 a przede wszystkim hodowcy \u2014 powinni\u015bmy po \u015bwi\u0119ci\u0107 te najbli\u017csze pi\u0119\u0107\u2014dziesi\u0119\u0107 lat na inwestycj\u0119 w przysz\u0142o\u015b\u0107. Owszem, jak ka\u017cda inwestycja, wymaga ona \u201ezaci\u015bni\u0119cia pasa”, ale czy nie warto (?). Postulowane przez nas dzia\u0142ania mog\u0105 zapobiec dalszemu nakr\u0119caniu spirali zag\u0142ady owad\u00f3w oraz post\u0119puj\u0105cej chemizacji pasiek.<\/p>\n

Z grupk\u0105 pszczelarzy-amator\u00f3w za\u0142o\u017cyli\u015bmy Stowarzyszenie Pszczelarstwa Naturalnego \u201eWolne Pszczo\u0142y” (www.wolnepszczoly.netlify.app<\/a><\/span>), aby przekonywa\u0107 pszczelarzy do alternatywnego podej\u015bcia do prowadzenia pasiek, aby\u015bmy wszyscy r\u00f3wnie\u017c w przysz\u0142o\u015bci mogli cieszy\u0107 sig ze zdrowych pszcz\u00f3\u0142 i zdrowego pszczelarstwa. Nie jest to zadanie \u0142atwe, gdy\u017c znacz\u0105ca wi\u0119kszo\u015b\u0107 pszczelarzy wierzy, \u017ce zwalczaj\u0105c paso\u017cyta i \u201ezalewaj\u0105c” ule parunastoma dawkami chemii rocznie, ratuje gatunek\u00a0Apis mellifera. Smutna prawda jest taka, \u017ce ratuj\u0105 tylko pojedyncze pszczele rodziny, te ewolucyjnie nieprzystosowane do zagro\u017cenia, jakie stanowi roztocze\u00a0Varroa\u00a0i inne choroby. Ka\u017cdy gatunek dostosowuje si\u0119 do zmian \u015brodowiskowych poprzez eliminacj\u0119 s\u0142abych osobnik\u00f3w.\u00a0Varroa destructor\u00a0jest ju\u017c integraln\u0105 cz\u0119\u015bci\u0105 \u015brodowiska pszczo\u0142y miodnej. I tak ju\u017c pozostanie, niezale\u017cnie od tego, czy cz\u0142owiek podejmie pr\u00f3b\u0119 ca\u0142kowitej jednorazowej eksterminacji roztocza, cho\u0107by przez cotygodniowe zabiegi z u\u017cyciem amitrazy. Nawet je\u017celi zmusiliby\u015bmy wszystkich pszczelarzy na danym obszarze (cho\u0107by tak du\u017cym jak obszar ca\u0142ego kraju) do przeprowadzenia zabieg\u00f3w leczniczych w tym samym czasie (i przy za\u0142o\u017ceniu, \u017ce ta metoda okaza\u0142aby si\u0119 skuteczna), roztocza i tak wr\u00f3c\u0105 do nas wraz z dzikimi rojami czy przewo\u017conymi odk\u0142adami. Dotychczasowa ich ekspansja udowodni\u0142a, \u017ce praktycznie \u017cadne miejsce na \u015bwiecie, gdzie \u017cyje pszczo\u0142a miodna, nie jest od nich wolne i bezpieczne.<\/p>\n

W ubo\u017cszych rejonach \u015bwiata (g\u0142\u00f3wnie w krajach Afryki i Ameryki Po\u0142udniowej), gdzie nie stosuje si\u0119 lek\u00f3w dla pszcz\u00f3\u0142, cho\u0107by z uwagi na mo\u017cliwo\u015bci ekonomiczne pszczelarzy, praktycznie nie zauwa\u017ca si\u0119 problemu warrozy. Tam nikt pszcz\u00f3\u0142 nie leczy, a pomimo tego \u017cyj\u0105 miliony rodzin pszczelich. Problem warrozy i umieraj\u0105cych pszcz\u00f3\u0142 jest najwi\u0119kszy w krajach, w kt\u00f3rych praktykowane jest wysoko wydajne przemys\u0142owe rolnictwo monokulturowe, gdzie ka\u017cdy problem rozwi\u0105zuje si\u0119 nowym \u015brodkiem chemicznym, gdzie rolnicy zach\u0119cani s\u0105 do zakupu insektycyd\u00f3w czy fungicyd\u00f3w, a pszczelarze dostaj\u0105 dotacje na zakup \u015brodk\u00f3w chemicznych zwalczaj\u0105cych pszczele choroby.<\/p>\n

Chemia stosowana w pasiekach nie pozostaje bez wp\u0142ywu na pszczo\u0142y, cho\u0107 tak twierdzi wi\u0119kszo\u015b\u0107 pszczelarzy. Nie jest ona te\u017c bez znaczenia dla ludzi spo\u017cywaj\u0105cych produkty pszczele. Wszechobecna chemia szkodzi nam i naszemu \u015brodowisku. Wiemy to nie od dzi\u015b. Wraz z jedzeniem spo\u017cywamy toksyny, antybiotyki, konserwanty, nawozy. Wszystko to negatywnie wp\u0142ywa na nasze zdrowie, odk\u0142adaj\u0105c si\u0119 w naszych organizmach. Mi\u00f3d na p\u00f3\u0142kach sklepowych to cz\u0119sto tylko porcja \u201epustych kalorii”, bo zatraci\u0142 swoje naturalne w\u0142a\u015bciwo\u015bci lecznicze w wyniku przemys\u0142owej obr\u00f3bki. Trzeba si\u0119 temu stanowczo sprzeciwi\u0107.<\/p>\n

Czy wobec tego tradycyjne \u201eleczenie” pszcz\u00f3\u0142 w og\u00f3le si\u0119 op\u0142aca? Kr\u00f3tkoterminowo \u2014 jak najbardziej. Podobnie jak op\u0142aca si\u0119 oprysk zb\u00f3\u017c, uprawy monokulturowe, podawanie nas\u0105czonych antybiotykami pasz do chlew\u00f3w czy kurnik\u00f3w, rabunkowa gospodarka dzikich obszar\u00f3w, wycinanie las\u00f3w tropikalnych. Podobne przyk\u0142ady mo\u017cna wymienia\u0107 w niesko\u0144czono\u015b\u0107. Problem tkwi w tym, \u017ce pszczelarze za pewne oburzaj\u0105 si\u0119 na wszystkie te destrukcyjne dzia\u0142ania cz\u0142owieka, cz\u0119sto nawet prowadz\u0105 aktywne protesty przeciwko stosowanym opryskom czy u\u017cywaniu ro\u015blin GMO, ale nie widz\u0105 analogii do swoich praktyk we w\u0142asnych pasiekach.<\/p>\n

Dzi\u015b w Polsce (cho\u0107 raczej nie z polskich hodowli) dost\u0119pne s\u0105 ju\u017c matki pszczele z pasiek, w kt\u00f3rych od lat praktykowana jest selekcja pszcz\u00f3\u0142 na tolerancj\u0119 na obecno\u015b\u0107 roztocza. Owady z tych pasiek nie s\u0105 nie\u015bmiertelne, mog\u0105 jednak stanowi\u0107 doskona\u0142y start do dalszej selekcji pszczo\u0142y przystosowanej lokalnie do naszych miejscowych patogen\u00f3w i warunk\u00f3w \u015brodowiskowych. Na razie pszczo\u0142y te trzeba sprowadza\u0107 zza granicy albo zda\u0107 si\u0119 na ich skrzy\u017cowane potomstwo dost\u0119pne u polskich pszczelarzy, g\u0142\u00f3wnie amator\u00f3w \u2014 ludzi, kt\u00f3rzy wierz\u0105 w trud podejmowany na zachodzie, a kt\u00f3rego w Polsce prawie si\u0119 nie zauwa\u017ca.<\/p>\n

\nW wielu miejscach na \u015bwiecie pszczelarstwo organiczne \u015bwi\u0119ci ma\u0142e triumfy ju\u017c od co najmniej parunastu lat i z roku na rok te triumfy s\u0105 coraz wi\u0119ksze. Jednak my tym bardziej negujemy te sukcesy, im bardziej s\u0105 one widoczne i spektakularne. \u201eU nas si\u0119 nie da, bo…nasze po\u017cytki s\u0105 inne, tamtejsze pszczo\u0142y i\u00a0Varroa\u00a0maj\u0105 inn\u0105 genetyk\u0119, napszczelenie jest inne, no i klimat nie ten…” Mno\u017cymy argumenty tylko po to, by neguj\u0105c alternatyw\u0119, usprawiedliwi\u0107 coraz wi\u0119ksz\u0105 chemizacj\u0119 pasiek, \u017ale poj\u0119te \u201eratowanie” pszcz\u00f3\u0142. Pszczelarstwo naturalne \u2014 otwarte na wspomniane przyk\u0142ady \u2014 cz\u0119sto budzi wr\u0119cz agresj\u0119 wi\u0119kszo\u015bci \u015brodowisk pszczelarskich. Dlaczego tak jest? Mo\u017ce pszczelarze sami dostrzegaj\u0105, \u017ce chemia nie jest w\u0142a\u015bciw\u0105 drog\u0105, ale boj\u0105 si\u0119 alternatywy? Boj\u0105 si\u0119, \u017ce kto\u015b kiedy\u015b (a mo\u017ce oni sami?) faktycznie uzna ich produkty za niezdrowe. Cz\u0142owiek wierz\u0105cy w swoj\u0105 drog\u0119 nie boi si\u0119 krytyki. Tymczasem \u015brodowiska pszczelarskie cz\u0119sto zwalczaj\u0105 alternatywne podej\u015bcie z niesamowit\u0105 wr\u0119cz zaciek\u0142o\u015bci\u0105. Ale to ju\u017c raczej temat dla psycholog\u00f3w.<\/p>\n

Pszczelarstwo naturalne ma kilka podstawowych za\u0142o\u017ce\u0144. Pierwsze i najwa\u017cniejsze m\u00f3wi, \u017ce pszczo\u0142a nie jest nie\u015bmiertelna. R\u00f3wnie\u017c ta traktowana amitraz\u0105 czy zalewana kwasami. Drugie za\u0142o\u017cenie m\u00f3wi, \u017ce da si\u0119 we wzgl\u0119dnie kr\u00f3tkim czasie przystosowa\u0107 pszczo\u0142y do obecno\u015bci paso\u017cyta. Pszczelarze twierdz\u0105 cz\u0119sto, \u017ce nie mog\u0105 czeka\u0107 tysi\u0105ca lat na ewolucyjne uodpornienie si\u0119 pszcz\u00f3\u0142 na roztocze. To mylenie poj\u0119\u0107. Ewolucja rzeczywi\u015bcie zachodzi powoli, a nierzadko potrzebuje setek tysi\u0119cy lat. Ale my nie czekamy na to, aby pszczole wyros\u0142y nowe ko\u0144czyny czy dodatkowa para skrzyde\u0142ek, bo takie przystosowanie faktycznie mog\u0142oby potrwa\u0107 tysi\u0105clecia. Mamy tu do czynienia z olbrzymi\u0105 presj\u0105 \u015bmiertelnego, powszechnie wyst\u0119puj\u0105cego wroga \u2014 roztocza\u00a0Varroa destructor, kt\u00f3re jest w KA\u017bDYM ulu. I ten wr\u00f3g albo zabije wszystkie nasze pszczo\u0142y, albo w ewolucyjnym mgnieniu oka (przez pi\u0119\u0107\u2014dziesi\u0119\u0107 lat) wygin\u0105 te, kt\u00f3re tego wroga nie potrafi\u0105 trzyma\u0107 w ryzach, pozostawiaj\u0105c nam populacj\u0119 pszcz\u00f3\u0142 toleruj\u0105cych roztocze. Tysi\u0105ce przyk\u0142ad\u00f3w ze \u015bwiata udowadnia, \u017ce wygra opcja druga. Oczywi\u015bcie, pierwszego okresu selekcji nie przetrwa\u0142aby ka\u017cda pasieka, ale gatunek sobie poradzi i pozwoli na odbudow\u0119 r\u00f3wnie\u017c pszczelarstwa komercyjnego. Zdrowego pszczelarstwa (!). Dlatego istotna jest rola hodowc\u00f3w, kt\u00f3rzy wezm\u0105 na siebie ci\u0119\u017car strat i zapewni\u0105 poda\u017c przystosowanych pszcz\u00f3\u0142. Dalsze dzia\u0142ania zale\u017c\u0105 ju\u017c od nas samych. Pszczo\u0142a miodna ma potencja\u0142 do pokonania roztocza. Musimy jednak jej to umo\u017cliwi\u0107, pozwoli\u0107, aby z roku na rok coraz bardziej dominowa\u0142y te geny, kt\u00f3re pozwalaj\u0105 pszczole na wsp\u00f3\u0142istnienie z paso\u017cytem.<\/p>\n

Ponadto trzeba przyj\u0105\u0107 do wiadomo\u015bci, \u017ce zabicie pszcz\u00f3\u0142 nie jest w interesie roztocza. Roztocza \u017cyj\u0105 na pszczo\u0142ach. \u201eChc\u0105” \u017ceby pszczo\u0142y \u017cy\u0142y, bo dzi\u0119ki temu \u017cyj\u0105 i one. W relacji paso\u017cyt\u2014\u017cywiciel zawsze tak jest, chyba \u017ce paso\u017cyt wykorzystuje \u017cywiciela tylko w jednym stadium cyklu \u017cyciowego. A tak nie jest w przypadku relacji\u00a0Apis mellifera\u00a0\u2014\u00a0Varroa destructor. Zwalczaj\u0105c roztocze, sprawiamy, \u017ce staje si\u0119 co raz bardziej zjadliwe. \u017beby przetrwa\u0107, musi szybciej si\u0119 mno\u017cy\u0107. Musi chowa\u0107 si\u0119 pod zasklepem czy w zakamarkach ulowych, a na zwi\u0119kszenie swojej populacji musi wykorzystywa\u0107 kr\u00f3tkie chwile pomi\u0119dzy zabiegami pszczelarzy. To olbrzymia presja \u015brodowiskowa, kt\u00f3ra odbija si\u0119 nast\u0119pnie na pszczo\u0142ach. A wi\u0119c chemia nie tylko sprzyja os\u0142abieniu pszcz\u00f3\u0142, ale i wzmocnieniu ich naturalnego wroga.<\/p>\n

Kolebk\u0105 nowoczesnego pszczelarstwa organicznego s\u0105 Stany Zjednoczone. Dlaczego akurat one? Dlatego, \u017ce prawdopodobnie tam pszczelarstwo og\u00f3lnie ma si\u0119 najgorzej. A dzieje si\u0119 tak, bo ca\u0142y ten wielki kraj zosta\u0142 zdominowany przez schemizowane i monokulturowe rolnictwo na przemys\u0142ow\u0105 skal\u0119. Ludzie kochaj\u0105cy pszczo\u0142y zorientowali si\u0119, w jak z\u0142ym stanie s\u0105 owady. CCD, warroza i inne choroby otworzy\u0142y im oczy. Zrozumieli, \u017ce s\u0105 w samonap\u0119dzaj\u0105cym si\u0119 b\u0142\u0119dnym kole chemizacji i zamiast wymy\u015bla\u0107 nowe metody zwalczania roztocza, wreszcie zacz\u0119li zastanawia\u0107 si\u0119 nad praprzyczyn\u0105 tych zjawisk. Doszli do wniosku, \u017ce fatalna kondycja pszcz\u00f3\u0142 to nie wina roztocza\u00a0Varroa destructor\u00a0czy jakiegokolwiek innego patogenu, ale \u015brodowiskowego nieprzystosowania pszczo\u0142y oraz nadmiernej ingerencji pszczelarzy w \u015brodowisko \u017cycia owad\u00f3w. Uznali, \u017ce nale\u017cy wr\u00f3ci\u0107 do warunk\u00f3w, w kt\u00f3rych pszczo\u0142a \u017cy\u0142a sto, dwie\u015bcie czy trzysta lat temu. Do czas\u00f3w, kiedy w ulach nie by\u0142o w\u0119zy (zw\u0142aszcza tej z powi\u0119kszon\u0105 kom\u00f3rk\u0105 5,4 mm), plastiku i chemii. Do czas\u00f3w, kiedy nie zwalczano trutni, nie prowadzono intensywnej gospodarki pasiecznej i akceptowano fakt, \u017ce pszczo\u0142a jest \u017cywym organizmem, a nie maszynk\u0105 do robienia miodu i pieni\u0119dzy. A \u017cywy organizm ma swoje ograniczenia i… c\u00f3\u017c, czasem te\u017c umiera. Pszczelarze ci podj\u0119li kroki w kierunku przy wr\u00f3cenia pszczo\u0142y naturze i okaza\u0142o si\u0119 to sukcesem. Zaakceptowali roztocze i inne patogeny jako element \u015brodowiska naturalnego pszcz\u00f3\u0142 i pozwolili owadom radzi\u0107 sobie samym. I owszem, warroza zabi\u0142a wiele pszczelich rodzin, ale dzi\u0119ki temu przetrwa\u0142y pszczo\u0142y ewolucyjnie przystosowane do obecno\u015bci paso\u017cyta \u2014 te, kt\u00f3re pozwalaj\u0105 roztoczom wsp\u00f3\u0142istnie\u0107 w ulu, ale trzymaj\u0105 je w ryzach.<\/p>\n

Spektakularne osi\u0105gni\u0119cia w tym zakresie maj\u0105 Dee Lusby (Arizona) i Michael Bush (Nebraska). Dee Lusby nigdy nie leczy\u0142a pszcz\u00f3\u0142 zaatakowanych przez\u00a0Varroa destructor. Kiedy roztocze dotar\u0142o do jej pasieki, zabi\u0142o znacz\u0105c\u0105 wi\u0119kszo\u015b\u0107 z posiadanych przez ni\u0105 kilkuset rodzin pszczelich, ale pszczelarka w ci\u0105gu kilku lat odbudowa\u0142a pasiek\u0119 i dzi\u015b jest wzorem dla wielu wybitnych pszczelarzy nie tylko w USA, m.in. Stephana Brauna (Wyspy Kanaryjskie) i Edka \u00d6sterlunda (Szwecja). Michael Bush przez kilka lat stosowa\u0142 chemiczne metody zwalczania paso\u017cyta, ale zauwa\u017cy\u0142, \u017ce jego pszczo\u0142y i tak umieraj\u0105 (z jakiego\u015b powodu, my tego nie widzimy), za to produkty pszczele i stan rodzin pozostawiaj\u0105 wiele do \u017cyczenia. Odst\u0105pi\u0142 od leczenia par\u0119na\u015bcie lat temu i dzi\u015b r\u00f3wnie\u017c nale\u017cy do pionier\u00f3w \u201etreatment free beekeeping” (pszczelarstwa bez leczenia). Te przyk\u0142ady mo\u017cna by mno\u017cy\u0107, bo dzi\u015b takich ludzi s\u0105 ju\u017c tysi\u0105ce. Wa\u017cne, \u017ce za lud\u017ami z wizj\u0105 pod\u0105\u017caj\u0105 inni. I oni r\u00f3wnie\u017c osi\u0105gaj\u0105 sukcesy (tak\u017ce komercyjne), prowadz\u0105c organiczne pasieki. Coraz wi\u0119cej pszczelarzy w Europie porzuci\u0142o ju\u017c lub ograniczy\u0142o leczenie i podj\u0119\u0142o trud selekcji pszczo\u0142y miodnej w kierunku uzyskania tolerancji na paso\u017cyta. I tylko od nas zale\u017cy, czy sprowadzimy te pszczo\u0142y do naszych pasiek, czy wci\u0105\u017c b\u0119dziemy kwestionowa\u0107 fakt, \u017ce na \u015bwiecie pszczo\u0142y \u017cyj\u0105 bez chemii i bez paso\u017cyta. Od nas te\u017c zale\u017cy, czy b\u0119dziemy tych ludzi wspiera\u0107 i korzysta\u0107 z ich pracy, czy te\u017c wszelkie przejawy dzia\u0142a\u0144 daj\u0105cych nadziej\u0119 na wygranie z warroz\u0105 potraktujemy z agresj\u0105. Chcia\u0142bym, \u017ceby\u015bmy wyci\u0105gn\u0119li m\u0105dre wnioski, zanim nasze pszczo\u0142y b\u0119d\u0105 w takim stanie, jak te z przemys\u0142owych pasiek w USA.<\/p>\n

Bart\u0142omniej Maleta, \u0141ukasz \u0141apka
\n<\/strong><\/h3>\n

Artyku\u0142 zosta\u0142 opublikowany w listopadowym numerze miesi\u0119cznika “Pszczelarstwo<\/a>” 11\/2015<\/p>\n

Tutaj dost\u0119pny w wersji PDF<\/a> z miesi\u0119cznika.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

  Artyku\u0142 zosta\u0142 opublikowany w listopadowym numerze miesi\u0119cznika “Pszczelarstwo” 11\/2015 Tutaj dost\u0119pny w wersji PDF z miesi\u0119cznika. Zabiegi zwalczania roztocza\u00a0Varroa destructor\u00a0uznawane s\u0105 przez przewa\u017caj\u0105c\u0105 wi\u0119kszo\u015b\u0107 pszczelarzy za najwa\u017cniejszy punkt w ca\u0142ym sezonie pszczelarskim, s\u0105 dla nich absolutnym priorytetem, z roku na rok coraz wi\u0119cej m\u00f3wi si\u0119 i pisze o malej\u0105cej skuteczno\u015bci tych dzia\u0142a\u0144. Zamiast zastanowi\u0107 […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_links_to":"","_links_to_target":""},"categories":[27,18,22,8],"tags":[15,12,17,14],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/911"}],"collection":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=911"}],"version-history":[{"count":17,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/911\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":934,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/911\/revisions\/934"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=911"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=911"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=911"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}