![\"kundelki\"](\"http:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wordpress\/wp-content\/uploads\/2015\/04\/pszczo\u0142a_lokalna_2.jpg\")
<\/a>Tytu\u0142 tego postu wskazuje na wskazanie pszczo\u0142y na trudne czasy. Trzeba sobie zada\u0107 pytanie czy ma to by\u0107 pszczo\u0142a dla pszczelarzy na trudne czasy czy pszczo\u0142a dla ca\u0142ego \u015brodowiska?<\/p>\n
Zastanawiam si\u0119, czy uk\u0142adaj\u0105cy Program Doskonalenia Pszcz\u00f3\u0142 te\u017c wzi\u0119li pod uwag\u0119 takie pytanie? Mogli o tym nie pomy\u015ble\u0107 bo w 2005 roku pewnie by\u0142o jeszcze ca\u0142kiem zno\u015bnie, zar\u00f3wno dla pszcz\u00f3\u0142 jaki i dla pszczelarzy. Ciekawe czy jest gdzie\u015b aktualizacja na bie\u017c\u0105ce lata?<\/p>\n
Z tego co widz\u0119 z roku na rok zdrowotno\u015b\u0107 pszcz\u00f3\u0142 i ca\u0142ych pasiek spada. Pszczelarze pr\u00f3buj\u0105c ratowa\u0107 swoje rodziny zaczynaj\u0105 stosowa\u0107 coraz to bardziej silniejsze \u201eleki\u201d na Varroa. Zwi\u0119kszaj\u0105 si\u0119 dawki, zwi\u0119ksza si\u0119 cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 i zwi\u0119ksza si\u0119 \u015bmiertelno\u015b\u0107 pszcz\u00f3\u0142. Opowie\u015bci o ca\u0142ych regionach gdzie padaj\u0105 pasieki w 60-100% nie s\u0105 zmy\u015blone. To si\u0119 dzieje naprawd\u0119 i zaczyna si\u0119 powtarza\u0107 co 2,3 lata regularnie. Czy w przypadku takich sytuacji, gdzie \u201eleci\u201d nam ca\u0142a pasieka a nak\u0142ady na leczenie i ci\u0105g\u0142\u0105 opiek\u0119 staj\u0105 si\u0119 zbyt kosztowne i nieop\u0142acalne jest wykonywanie jakichkolwiek zabieg\u00f3w na pszczo\u0142ach, nie mo\u017cna rozwa\u017cy\u0107 ca\u0142kowitego zaniechania leczenia? Moim zdaniem szkoda naszych pszcz\u00f3\u0142 i naszej pracy gdy\u017c pasieki nie leczone b\u0119d\u0105 mia\u0142y podobny odsetek utraconych rodzin a praca i nak\u0142ady poniesione na opiek\u0119 nad pszczo\u0142ami b\u0119d\u0105 du\u017co mniejsze. Dodatkowo pasieki takie zyskaj\u0105 pewien procent pszcz\u00f3\u0142 daj\u0105cych nadziej\u0119 na przysz\u0142o\u015b\u0107 w prawid\u0142owym funkcjonowaniu.<\/p>\n Daj\u0105c pszczo\u0142om szans\u0119 na samodzielne funkcjonowanie nie pozbawimy ich naturalnych instynkt\u00f3w obronnych.<\/strong><\/p>\n Jakiej pszczo\u0142y potrzebujemy aby samodzielnie mog\u0142a funkcjonowa\u0107?<\/p>\n Du\u017co si\u0119 s\u0142yszy o pszczo\u0142ach, kt\u00f3re kiedy\u015b w dawnych latach by\u0142y bardziej odporniejsze, mia\u0142y wi\u0119kszy wigor i umia\u0142y pogodzi\u0107 z\u0142e warunki \u015brodowiskowe z istnieniem na danym terenie\u2026 S\u0142yszy si\u0119 o pszczo\u0142ach ciemnych, le\u015bnych, bor\u00f3wkach , czasami wpada do ucha \u201e\u015bwi\u0119tokrzyska obronna\u201d \ud83d\ude09<\/p>\n Podobno by\u0142y to pszczo\u0142y wywodz\u0105ce si\u0119 z pszcz\u00f3\u0142 \u015brodkowoeuropejskich kt\u00f3re na danych obszarach geograficznych tworzy\u0142y populacj\u0119 pszcz\u00f3\u0142 lokalnych przystosowanych do panuj\u0105cych tam warunk\u00f3w pogodowych i po\u017cytkowych. Nie mam dowod\u00f3w na prawdziwo\u015b\u0107 takich stwierdze\u0144 i nie do ko\u0144ca jestem przekonany o jednolitym pochodzeniu tych pszcz\u00f3\u0142\u2026<\/p>\n Szukaj\u0105c w starszych podr\u0119cznikach mo\u017cna odnale\u017a\u0107 r\u00f3wnie\u017c wzmianki o pszczo\u0142ach jakie tworzy\u0142y \u00f3wczesne pasieki .<\/p>\n Pocz\u0105tkiem XX wieku na ziemiach polskich przewija\u0142y si\u0119 pszczo\u0142y w\u0142oskie, cypryjskie, krainskie, kaukasie(abhaskie) no i pszczo\u0142y rasy czarnej(bor\u00f3wki) jak si\u0119 wtedy m\u00f3wi\u0142o na \u015brodkowo- i p\u00f3\u0142nocno-europejskie. Pszczo\u0142y te s\u0105 najstarsze w Europie i nie mo\u017cna tego zakwestionowa\u0107. Z zapis\u00f3w Leonarda Webera wynika, \u017ce w tamtych czasach czyli prawie 100 lat temu pszczelarze r\u00f3wnie\u017c sprowadzali matki z zagranicy\u2026 du\u017co W\u0142oszek, Cypryjek i pszcz\u00f3\u0142 Greckich.<\/p>\n Leonard Weber tak opisuje poszczeg\u00f3lne rasy:<\/p>\n \u201eOdmiana rasy w\u0142oskiej (apis mellifica var. Ligustica) odr\u00f3\u017cnia si\u0119 trzema jasno-pomara\u0144czowymi pier\u015bcieniami na odw\u0142oku tu\u017c przy tu\u0142owiu; opr\u00f3cz tego posiada w\u0105skie paseczki \u017c\u00f3\u0142tawo-s\u0142omkowe, utworzone przez drobniutkie w\u0142oski tego samego koloru. Pszczo\u0142a w\u0142oska jest nieco wi\u0119ksza od czarnej, buduje kom\u00f3rki plastrowe nieco wi\u0119ksze, ma lot zwinniejszy i posiada w\u0119ch wi\u0119cej ostry. Wylatuje rankiem wcze\u015bniej w pole i d\u0142u\u017cej pracuje i p\u00f3\u017aniej wraca wieczorem do ula. Lepiej broni si\u0119 przed motylic\u0105 i przed rabunkiem innych pszcz\u00f3\u0142, opr\u00f3cz tego jest wi\u0119cej oswojona od naszej, mniej \u017c\u0105dli, trzyma si\u0119 silnie plastr\u00f3w przy wyci\u0105ganiu tych\u017ce z ula, pracuje podczas najwi\u0119kszych upa\u0142\u00f3w, podczas gdy nasza pszczo\u0142a wtedy prawie z ula nie wylatuje; matka rasy w\u0142oskiej jest p\u0142odniejsza.”<\/em><\/p>\n Pszczo\u0142a rasy cypryjskiej jest nieco pi\u0119kniejsza od w\u0142oskiej, poniewa\u017c tak matka jak i robotnice s\u0105 zabarwione jasno-\u017c\u00f3\u0142to, nawet trutnie s\u0105 ja\u015bniejsze od w\u0142oskich. Julian Piwowarski, kt\u00f3ry je u siebie hodowa\u0142, porobi\u0142 nast\u0119puj\u0105ce spostrze\u017cenia: pszczo\u0142y te s\u0105 mniejsze od krajowych, odw\u0142ok maj\u0105 wi\u0119cej ko\u0144czysty od innych. Matki ich s\u0105 mniejsze od innych, za\u015b trutnie prawie jednakowej wielko\u015bci. Pszczo\u0142y te s\u0105 najbardziej \u017c\u00f3\u0142te i naj\u0142adniejsze ze wszystkich, za\u015b matki s\u0105 bardzo p\u0142odne i dlatego roje bywaj\u0105 silne. Matecznik\u00f3w zak\u0142adaj\u0105 bardzo du\u017co, bo a\u017c sto w ulu; rojne nie s\u0105. Ruchy ich s\u0105 energiczne. Za zbiorami lataj\u0105 daleko, nawet o 4 wiorsty od pasieki; w upa\u0142y pracuj\u0105 energicznie.<\/p>\n M\u0142ode oblatuj\u0105 si\u0119 w wieku 3-4 dniach po urodzeniu , z tego powodu du\u017co ich ginie jako s\u0142abych. W czasie przegl\u0105du ula lotne pszczo\u0142y rozlatuj\u0105 si\u0119, za\u015b nielotne roz\u0142a\u017c\u0105 si\u0119 na wszystkie strony. Na zimno s\u0105 wytrzyma\u0142e. Zimuj\u0105 najlepiej ze wszystkich ras i ma\u0142o ich sapda. Zim\u0105 w ulach hucz\u0105 g\u0142o\u015bno. Oblatuj\u0105 si\u0119 przy 5 do 6 stopniach C. Z\u0142e s\u0105 ogromnie, do rewizyi ula trzeba dw\u00f3ch ludzi, jeden musi bez przerwy podkurza\u0107 pszczo\u0142y dymem, jednak to ma\u0142o pomaga bo i tak \u017c\u0105dl\u0105. Innych pni nie rabuj\u0105, od napadu broni\u0105 si\u0119 dzielnie. W pracy nie ust\u0119puj\u0105 krajowym, a nawet daj\u0105 wi\u0119cej miodu. Jednak, ze wzgl\u0119du na charakter, tylko amatorzy mog\u0105 hodowa\u0107 pszczo\u0142y cypryjskie, lecz i ci musza si\u0119 uzbroi\u0107 w odwag\u0119 i cierpliwo\u015b\u0107.<\/p>\n Bardzo pi\u0119kna jest te\u017c pszczo\u0142a rasy kaukazkiej, poniewa\u017c bardzo rzadko \u017c\u0105dli; jednak\u017ce na nieszcz\u0119\u015bcie jest ogromnie sk\u0142onna do r\u00f3jki, z tego te\u017c powodu produkuje ma\u0142o. W\u0142a\u015bciwie dwie s\u0105 odmiany pszcz\u00f3\u0142 rasy kaukazkiej; jedne z nich s\u0105 szare, inne za\u015b maj\u0105 paski \u017c\u00f3\u0142tawe, podobnie jak w\u0142oskie. Ostatnimi czasy zwr\u00f3cono uwag\u0119 na odmian\u0119 pszcz\u00f3\u0142 kaukazkich t. zw. \u201eAbhaskie\u201d, pochodz\u0105ce z krain g\u00f3rzystych i ch\u0142odnych; s\u0105 \u0142agodniejsze od w\u0142oskich lecz sk\u0142onniejsze do rabunku.\u201d<\/p>\n Gdzie teraz znajdziemy tak bogato opisane rasy pszcz\u00f3\u0142\u2026?<\/p>\n Opieraj\u0105c si\u0119 na zapiskach z lat dawnych nie mo\u017cemy mie\u0107 pewno\u015bci, \u017ce pszczo\u0142y lokalne je\u015bli takowe jeszcze gdzie\u015b wyst\u0119puj\u0105 wywodz\u0105 si\u0119 tylko i wy\u0142\u0105cznie od pszcz\u00f3\u0142 \u015brodkowoeuropejskich. Musz\u0105 to by\u0107 miesza\u0144ce wielorasowe z przewag\u0105 danej rasy kt\u00f3ra wyst\u0119powa\u0142a liczniej na danym terenie\u2026<\/p>\n Znowu wszystko sprowadza si\u0119 do r\u00f3\u017cnorodno\u015bci kt\u00f3ra gwarantuje odpowiedni wigor i zdrowotno\u015b\u0107\u2026 Kwesti\u0105 sporn\u0105 mog\u0105 by\u0107 odpowiednie cechy czyli dla niekt\u00f3rych b\u0119d\u0105 to cechy typowo korzystne takie jak miodno\u015b\u0107, nierojliwo\u015b\u0107, obronno\u015b\u0107 a dla innych cechy zwi\u0105zane z odporno\u015bci\u0105, radzeniem sobie w trudnych warunkach itd.<\/p>\n Dlatego \u201epszczo\u0142a lokalna\u201d wed\u0142ug mnie nie mo\u017ce pochodzi\u0107 od czysto rasowych pszcz\u00f3\u0142. Musi by\u0107 miesza\u0144cem przystosowanym do lokalnych warunk\u00f3w. B\u0119dzie to pszczo\u0142a kt\u00f3ra sama bez naszej pomocy przystosuje si\u0119 do warunk\u00f3w panuj\u0105cych na terenie stacjonarnej pasieki albo pszczo\u0142a, kt\u00f3ra zostanie poddana odpowiedniej selekcji na zesp\u00f3\u0142 cech umo\u017cliwiaj\u0105cych jej walk\u0119 z roztoczami i patogenami . Mam namy\u015bli zwi\u0119kszone zachowanie higieniczne, umiej\u0119tno\u015bci zwi\u0105zane z ograniczaniem populacji roztocza i zdolno\u015bci do wykorzystywania pobliskiej bazy po\u017cytkowej.<\/p>\n W starszych opracowaniach takich jak \u201eBartnictwo\u201d Ciesielskiego z 1888 r. czy w ma\u0142ej broszurce napisanej przez Pani\u0105 Michalin\u0119 Stefanowsk\u0105 z 1906 r. mo\u017cna odnale\u017a\u0107 inne ciekawe opisy ras pszcz\u00f3\u0142. <\/p>\n \n Pani Stefanowska tak pisz\u0119 o W\u0142oszce:<\/p>\n \u201ePszczo\u0142a w\u0142oska, czyli \u017c\u00f3\u0142ta, jest odmian\u0105 pszczo\u0142y zwyczajnej i \u017cyje g\u0142\u00f3wnie w po\u0142udniowej Europie, w krajach ciep\u0142ych, ale znan\u0105 jest i u nas. Opr\u00f3cz pszczo\u0142y zwyczajnej, \u017cyj\u0105 w obcych krajach inne jeszcze pszczo\u0142y odmienn\u0105 barw\u0105, s\u0105 cz\u0119sto od niej mniejsze, niekiedy wi\u0119ksze, ale obyczaje maj\u0105 podobne, i dla tego mieszka\u0144cy hoduj\u0105 je dla miodu i wosku.\u201d<\/em><\/p>\n Tak o rasach pszcz\u00f3\u0142 pisze Ciesielski\u2026<\/p>\n \n Z opis\u00f3w pszcz\u00f3\u0142 przedstawionych przez Ciesielskiego wpad\u0142 mi do g\u0142owy jeden fragment: Czy\u017c nie tak w\u0142a\u015bnie powsta\u0142 Buckfast?<\/p>\n<\/a>
\nCo do dzisiaj zosta\u0142o z tych pszcz\u00f3\u0142 i czy te bor\u00f3wki dalej s\u0105 bor\u00f3wkami a nie miesza\u0144cami wielorasowymi przystosowanymi do lokalnych teren\u00f3w\u2026 ?<\/p>\n<\/a><\/a> <\/a>\n<\/p>\n<\/a> <\/a> <\/a> <\/p>\n
\n
\n“Prawdopodobnie mo\u017cna by najlepsz\u0105 odmian\u0119 pszcz\u00f3\u0142 otrzyma\u0107 przez skrzy\u017cowanie bor\u00f3wki z w\u0142osk\u0105, gdy\u017c te miesza\u0144ce i \u0142agodne by\u0142yby, i pi\u0119kne, i skrz\u0119tne.”<\/em><\/p>\n\u0141ukasz \u0141apka<\/strong><\/h3>\n