{"id":1282,"date":"2016-10-09T18:30:22","date_gmt":"2016-10-09T16:30:22","guid":{"rendered":"http:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/?p=1282"},"modified":"2016-10-09T18:38:42","modified_gmt":"2016-10-09T16:38:42","slug":"walka-z-warroza-ma-sens-bo-nigdy-nie-pokonamy-warrozy","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/walka-z-warroza-ma-sens-bo-nigdy-nie-pokonamy-warrozy\/","title":{"rendered":"\u201eWalka z warroz\u0105 ma sens, bo nigdy nie pokonamy warrozy\u201d"},"content":{"rendered":"

Artyku\u0142 zosta\u0142 opublikowany w pa\u017adziernikowym numerze miesi\u0119cznika “Pszczelarstwo<\/a>” 10\/2016<\/em><\/h3>\n

<\/p>\n

Pozwoli\u0142em sobie zatytu\u0142owa\u0107 ten artyku\u0142 cytatem znalezionym na jednym z internetowych for\u00f3w pszczelarskich. Czasem mam wra\u017cenie, \u017ce wielu pszczelarzy dok\u0142adnie w ten spos\u00f3b my\u015bli. Maj\u0105c pe\u0142ni\u0119 \u015bwiadomo\u015bci braku mo\u017cliwo\u015bci wygrania walki z roztoczem, brnie w t\u0105 walk\u0119 coraz g\u0142\u0119biej, co niestety w naszej ocenie przyczynia si\u0119 do pog\u0142\u0119bienia szk\u00f3d w genomie lokalnej populacji gatunku pszczo\u0142y miodnej. Mam te\u017c wra\u017cenie, \u017ce w takim te\u017c duchu pisany by\u0142 artyku\u0142 pana Marka Lasockiego pt. \u201eNie ma znaczenia jakiego koloru masz samoch\u00f3d, kiedy jedziesz w z\u0142ym kierunku\u201d, kt\u00f3ry ukaza\u0142 si\u0119 w lipcowym numerze \u201ePszczelarstwa\u201d. I cho\u0107 autor stwierdzi\u0142, \u017ce nie chce ju\u017c kontynuowa\u0107 polemiki, to w tek\u015bcie tym jest tak wiele uproszcze\u0144, b\u0142\u0119dnych analogii i negowania rzeczywisto\u015bci, \u017ce uzna\u0142em za konieczne odnie\u015b\u0107 si\u0119 do nich, aby nie pozostawia\u0107 b\u0142\u0119dnych przekona\u0144 w \u015bwiadomo\u015bci czytelnik\u00f3w. Przeanalizuj\u0119 pobie\u017cnie kolejno wszystkie punkty tego\u017c tekstu, gdy\u017c ka\u017cdy z nich jest w mojej ocenie, albo b\u0142\u0119dn\u0105 interpretacj\u0105 rzeczywisto\u015bci lub fakt\u00f3w, albo te\u017c \u015bwiadczy o niezrozumieniu przekazywanych przeze mnie my\u015bli (by\u0107 mo\u017ce nie wyra\u017conych zbyt precyzyjnie z uwagi na konieczno\u015b\u0107 ograniczenia obj\u0119to\u015bci tekstu \u2013 to ju\u017c czytelnik musi sam oceni\u0107). Nie b\u0119d\u0119 przytacza\u0142 dok\u0142adnych s\u0142\u00f3w pana Lasockiego, a w odpowiedzi zawr\u0119 jedynie wyja\u015bnienia do podnoszonych przez niego zarzut\u00f3w. W razie potrzeby przybli\u017cenia kontekstu wypowiedzi, czytelnik mo\u017ce si\u0119gn\u0105\u0107 po ca\u0142y tekst w przytoczonym numerze Miesi\u0119cznika.<\/p>\n

    \n
  1. W tekstach pszczelarzy praktyk\u00f3w i naukowc\u00f3w opisywane s\u0105 najr\u00f3\u017cniejsze mechanizmy odporno\u015bci pszczo\u0142y miodnej na roztocze Varroa. \u017beby daleko nie szuka\u0107 w materia\u0142ach VI Lubelskiej Konferencji Pszczelarskiej (str. 69) w tek\u015bcie p. Cezarego Kruka \u201ePr\u00f3by selekcji pszcz\u00f3\u0142 odpornych na warroz\u0119<\/em>\u201d, czytamy: \u201eAby wyhodowa\u0107 pszczo\u0142\u0119 oporn\u0105 na warroz\u0119 warto by\u0142oby prowadzi\u0107 selekcj\u0119 wzmacniaj\u0105c\u0105 jaki\u015b z poznanych mechanizm\u00f3w odporno\u015bciowych. Istnieje kilka mechanizm\u00f3w ograniczaj\u0105cych przyrost populacji warrozy. Jednym z nich jest zdolno\u015b\u0107 do samooczyszczania (grooming behaviour), wzajemne oczyszczanie si\u0119 robotnic z paso\u017cyt\u00f3w, oczyszczanie czerwiu z paso\u017cyt\u00f3w, r\u00f3\u017cnice w atrakcyjno\u015bci czerwiu dla paso\u017cyt\u00f3w (czerw pszczeli i czerw trutowy), zaburzenia w p\u0142odno\u015bci samic paso\u017cyt\u00f3w. Jednym z najwa\u017cniejszych mechanizm\u00f3w ograniczaj\u0105cych przyrost populacji paso\u017cyt\u00f3w jest d\u0142ugo\u015b\u0107 trwania okresu czerwiu zasklepionego (Chmielewski i inni 2007). Istotne znaczenie mo\u017ce mie\u0107 te\u017c d\u0142ugo\u015b\u0107 trwania okresu przerwy w czerwieniu matek i wychowu czerwiu pszczelego w okresie zimowli\u201d (polecam zapozna\u0107 si\u0119 z ca\u0142ym tekstem, a zw\u0142aszcza opisem ras pszczo\u0142y miodnej, kt\u00f3re radz\u0105 sobie z Varroa). Kilka zachowa\u0144 sprzyjaj\u0105cych odporno\u015bci na paso\u017cyta omawia r\u00f3wnie\u017c pani dr hab. Ma\u0142gorzata Bie\u0144kowska w tych samych materia\u0142ach konferencyjnych w tek\u015bcie: \u201eCzy mo\u017cliwa jest hodowla pszcz\u00f3\u0142 odpornych na paso\u017cyta Varroa destructor?<\/em>\u201d. Polecam r\u00f3wnie\u017c zapoznanie si\u0119 z artyku\u0142em prof. dr hab. Jerzego Woyke \u201eHodowla pszcz\u00f3\u0142 odpornych na warroz\u0119<\/em>\u201d z Pszczelarstwa z listopada 1988 roku, w kt\u00f3rym autor przeprowadza pobie\u017cn\u0105 analiz\u0119 por\u00f3wnawcz\u0105 mechanizm\u00f3w odporno\u015bciowych pszczo\u0142y miodnej i pszczo\u0142y wschodniej. Przede wszystkim, jednak, zamiast do polskich podr\u0119cznik\u00f3w na kt\u00f3re powo\u0142uje si\u0119 pan Lasocki (znam ich co najmniej kilka i mam \u015bwiadomo\u015b\u0107 ich jako\u015bci i tre\u015bci… i dlatego w\u0142a\u015bnie zacz\u0105\u0142em szuka\u0107 wiedzy w j\u0119zyku angielskim) polecam jednak si\u0119gn\u0105\u0107 do angloj\u0119zycznej literatury zar\u00f3wno naukowej jak i opis\u00f3w praktyk\u00f3w pszczelarstwa. W\u00f3wczas by\u0107 mo\u017ce pewne mechanizmy odporno\u015bciowe objawi\u0105 si\u0119 w zupe\u0142nie innym \u015bwietle. Pan Lasocki zarzuci\u0142 mi r\u00f3wnie\u017c brak konsekwencji gdy przyzna\u0142em, \u017ce mechanizmy odporno\u015bciowe dost\u0119pnej \u201ena rynku\u201d pszczo\u0142y miodnej wykszta\u0142cone s\u0105 na niskim poziomie. Ci\u0119\u017cko by\u0142oby stwierdzi\u0107 inaczej i nie ma w tym absolutnie braku konsekwencji. Stosuj\u0105c pewn\u0105 analogi\u0119 mo\u017cna by przyr\u00f3wna\u0107 to do przyrz\u0105dzania jakiego\u015b roztworu – \u017ceby pozosta\u0107 w tematyce pszczelarskiej np. syropu cukrowego. Je\u017celi sporz\u0105dzimy syrop rzadki to b\u0119dzie on zawiera\u0142 cukier, ale jego ilo\u015b\u0107 w stosunku do wody b\u0119dzie wzgl\u0119dnie niewielka. Gdy jednak odparujemy cz\u0119\u015b\u0107 wody, syrop si\u0119 zag\u0119\u015bci, a stosunek ilo\u015bci cukru do ca\u0142ej obj\u0119to\u015bci roztworu si\u0119 zwi\u0119kszy. Podobnie jest w\u0142a\u015bnie z genami umo\u017cliwiaj\u0105cymi wykszta\u0142cenie u pszcz\u00f3\u0142 mechanizm\u00f3w odporno\u015bciowych. Aby uzyska\u0107 pozytywne i d\u0142ugotrwa\u0142e rezultaty musimy je \u201ezag\u0119\u015bci\u0107\u201d w populacji przez \u201eodparowanie\u201d w toku selekcji gen\u00f3w, kt\u00f3re tych mechanizm\u00f3w nie przenosz\u0105 na kolejne pokolenia. Pan Lasocki we wcze\u015bniejszym te\u015bcie tj. w \u201ePolemice\u201d przyzna\u0142, \u017ce z badanej populacji pszcz\u00f3\u0142 16,6% pszcz\u00f3\u0142 pr\u00f3bowa\u0142o usun\u0105\u0107 z siebie paso\u017cyta. Odpowiednia selekcja mo\u017ce ten procent (jak i ka\u017cde inne zachowanie) znacz\u0105co zwi\u0119kszy\u0107. Musimy mie\u0107 \u015bwiadomo\u015b\u0107, \u017ce jeste\u015bmy na pocz\u0105tku tej drogi i czeka nas d\u0142uga selekcja, je\u017celi chcemy kiedy\u015b cieszy\u0107 si\u0119 pszczelarstwem bez chemii (a mam nadziej\u0119 \u2013 czasem chyba naiwn\u0105 \u2013 \u017ce wszyscy tego chcemy i oczekujemy).<\/li>\n
  2. Po raz kolejny czytam, \u017ce w Polsce by\u0142o ju\u017c wiele pr\u00f3b \u201epszczelarzenia bez leczenia warrozy\u201d. Ch\u0119tnie dowiedzia\u0142bym si\u0119 czego\u015b wi\u0119cej o tych pr\u00f3bach, bo ja przyznam, \u017ce s\u0142ysza\u0142em tylko o kilku podej\u015bciach, w kt\u00f3rych ich autor poddawa\u0142 si\u0119 przy pierwszym czy drugim \u201eniepowodzeniu\u201d (czyli tak naprawd\u0119 pierwszym sicie selekcyjnym) uniemo\u017cliwiaj\u0105cym zebranie odpowiedniej ilo\u015bci miodu czy zapewnienie po\u017c\u0105danej ilo\u015bci silnych rodzin pszczelich na najbli\u017cszy sezon. W pr\u00f3bach o jakich s\u0142ysza\u0142em za ka\u017cdym nie by\u0142o spe\u0142nionych co najmniej kilku z podstawowych warunk\u00f3w zachowania zdrowia pszcz\u00f3\u0142 (http:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/cztery-proste-kroki-do-poprawienia-zdrowia-pszczol\/<\/a>) i nie by\u0142o r\u00f3wnie\u017c konsekwencji. Niestety, z do\u015bwiadcze\u0144 ze \u015bwiata wysnu\u0107 nale\u017cy wniosek, \u017ce typowa pszczo\u0142a hodowlana nie jest w stanie przetrwa\u0107 starcia z roztoczem. Dee Lusby (Arizona, USA) straci\u0142a oko\u0142o 600 z 700 pni zanim odbudowa\u0142a pasiek\u0119 do stanu sprzed przybycia Varroa. Michael Bush (Nebraska, USA) kilkakrotnie zaczyna\u0142 \u201eod zera\u201d (pr\u00f3buj\u0105c leczy\u0107), zanim nie skupi\u0142 si\u0119 na dzikiej populacji pszcz\u00f3\u0142 i \u0142apaniu \u201ewa\u0142\u0119saj\u0105cych si\u0119\u201d r\u00f3jek, kt\u00f3re ju\u017c wst\u0119pnie selekcjonowa\u0142a przyroda. Kirk Webster (Vermont, USA) pisze o dw\u00f3ch do trzech za\u0142amaniach populacji wyst\u0119puj\u0105cych u praktycznie ka\u017cdego, kto nie chcia\u0142 tru\u0107 swoich pszcz\u00f3\u0142 chemi\u0105, zanim uda\u0142o si\u0119 ustabilizowa\u0107 ilo\u015b\u0107 rodzin w pasiekach i podstawow\u0105 odporno\u015b\u0107 na paso\u017cyta (\u201eZapa\u015b\u0107 i Ozdrowienie: Droga do Pszczelarstwa Bez Leczenia\u201d, http:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/zapasc-i-ozdrowienie\/<\/a>). Jeszcze raz podkre\u015blam: mam \u015bwiadomo\u015b\u0107 efekt\u00f3w ekonomicznych i potencjalnego ogromu tych strat, dlatego zach\u0119cam hodowc\u00f3w do wzi\u0119cia ci\u0119\u017caru selekcji na swoje barki w imieniu ca\u0142ej spo\u0142eczno\u015bci pszczelarskiej. Ponadto uda\u0142o si\u0119 nam wyszuka\u0107 ju\u017c par\u0119na\u015bcie os\u00f3b w Europie spo\u015br\u00f3d znanych pszczelarzy praktyk\u00f3w, kt\u00f3rzy z sukcesami prowadz\u0105 pasieki bez zwalczania roztoczy od kilku do kilkunastu lat (http:\/\/forum.wolnepszczoly.netlify.app\/showthread.php?tid=461<\/a>). Takie pr\u00f3by po wieloletniej selekcji pszcz\u00f3\u0142 rozpocz\u0119li r\u00f3wnie\u017c znani hodowcy pszcz\u00f3\u0142 \u201ekomercyjnych\u201d Erik Osterlund i (zgodnie z moj\u0105 wiedz\u0105) Josef Koller. A wi\u0119c mo\u017cna w Afryce, w Ameryce Po\u0142udniowej, na pustyni w Arizonie, w centralnych Stanach Zjednoczonych, w stanie Vermont na granicy Kanady, mo\u017cna we Francji, w Niemczech, Finlandii czy w Wielkiej Brytanii \u2013 ale \u201ew polskich realiach i naszych warunkach klimatycznych\u201d wed\u0142ug pana Lasockiego musi zawsze zako\u0144czy\u0107 si\u0119 to hekatomb\u0105…
    \nZach\u0119cam te\u017c pana Lasockiego do przekazania informacji o wspomnianych pr\u00f3bach do Stowarzyszenia (wolnepszczoly@wolnepszczoly.netlify.app) \u2013 bardzo ch\u0119tnie przeanalizujemy dane z tych \u201eeksperyment\u00f3w\u201d.<\/li>\n
  3. To prawda, \u017ce nie mamy \u017cadnej pewno\u015bci, \u017ce we wszystkich zas\u0142yszanych przez nas przypadkach obserwowane rodziny nie by\u0142y nowymi rojami \u2013 nie spos\u00f3b nie przyzna\u0107 tu racji panu Lasockiemu. Ta niepewno\u015b\u0107 jednak powinna by\u0107 powodem do wzmo\u017cenia obserwacji i podejmowania pr\u00f3b odtworzenia podobnych warunk\u00f3w, a nie przyj\u0119cia, \u017ce jakiekolwiek pr\u00f3by nie maj\u0105 sensu.<\/li>\n
  4. Chcia\u0142bym przypomnie\u0107 panu Lasockiemu, \u017ce przywo\u0142ywane przeze mnie autorytety naukowe, kt\u00f3re jakoby \u201ebez cienia w\u0105tpliwo\u015bci dowodz\u0105, \u017ce pszczo\u0142a miodna bez leczenia warrozy nie da rady przetrwa\u0107 ni\u017c kilka lat\u201d, zgodnie z moj\u0105 wiedz\u0105 badaj\u0105 dost\u0119pn\u0105 \u201ena rynku polskim\u201d pszczo\u0142\u0119 miodn\u0105. T\u0105, kt\u00f3rej niestety przez ostatnie 36 lat nikt nie pozwoli\u0142 si\u0119 przeselekcjonowa\u0107 na odporno\u015b\u0107 na paso\u017cyta, tak jak mia\u0142a na to szans\u0119 pszczo\u0142a afryka\u0144ska, po\u0142udniowo ameryka\u0144ska (w tym \u2013 ale nie tylko! – tzw. pszczo\u0142\u0119 zafrykanizowan\u0105) czy rosyjska tzw. primorska (zastrze\u017cenie: pisz\u0119 tu o oryginalnej pszczole kraju primorskiego, a nie dost\u0119pnej na rynku polskim u hodowc\u00f3w!). Te w\u0142a\u015bnie przywo\u0142ane autorytety w swoich pracach wymieniaj\u0105 co najmniej kilka ras Apis mellifera \u2013 pszczo\u0142y miodnej, kt\u00f3re w spos\u00f3b dobry lub bardzo dobry funkcjonuj\u0105 w koegzystencji z paso\u017cytem, a podkre\u015blaj\u0105, \u017ce taka selekcja na dzie\u0144 dzisiejszy nie jest mo\u017cliwa przy utrzymaniu wysokiej wydajno\u015bci ekonomicznej pszcz\u00f3\u0142.<\/strong> Jednoznaczne stwierdzenie, \u017ce ta pszczo\u0142a miodna \u201enie da rady przetrwa\u0107\u201d bez leczenia warrozy na podstawie badania dost\u0119pnej pszczo\u0142y hodowlanej potraktowa\u0142bym jako typowy b\u0142\u0105d metodologiczny w badaniach naukowych, kt\u00f3ry powsta\u0142 poprzez przyj\u0119cia b\u0142\u0119dnych za\u0142o\u017ce\u0144 eksperymentu. Ponadto pan Lasocki jako cz\u0142owiek wykszta\u0142cony i inteligenty powinien zdawa\u0107 sobie spraw\u0119 z tego, \u017ce wynik bada\u0144 b\u0119dzie zawsze zale\u017cny od badanego obiektu, a zadaniem naukowca jest wprowadzi\u0107 odpowiedni\u0105 metod\u0119 badawcz\u0105, zastrze\u017cenia i wyeliminowa\u0107 mo\u017cliwie du\u017co zmiennych mog\u0105cych zaburzy\u0107 wynik pracy.<\/li>\n
  5. No c\u00f3\u017c, z rozbrajaj\u0105c\u0105 szczero\u015bci\u0105 przyzna\u0142em: \u201ewcale nie jeste\u015bmy pewni czy ten krok na pewno przyniesie po\u017c\u0105dany skutek, ale teoretycznie mo\u017ce zapobiec \u201erozszerzonemu samob\u00f3jstwu\u201d\u201d. Gdyby jednak pan Lasocki uwa\u017cnie czyta\u0142 m\u00f3j tekst, to zrozumia\u0142by, \u017ce odnosi\u0142em si\u0119 jedynie do wst\u0119pnego etapu selekcji konkretnych cech pszczo\u0142y miodnej przed oddaniem jej \u201ew r\u0119ce\u201d selekcji naturalnej. Nie mo\u017cemy by\u0107 bowiem pewni, \u017ce wyst\u0119powanie konkretnych selekcjonowanych cech (jak VSH, czy grooming) faktycznie przyniesie zwi\u0119kszon\u0105 prze\u017cywalno\u015b\u0107 pszcz\u00f3\u0142, pomimo niew\u0105tpliwego zwi\u0119kszenia umiej\u0119tno\u015bci radzenia sobie pszcz\u00f3\u0142 z Varroa. Pisa\u0142 o tym cho\u0107by (na podstawie w\u0142asnych obserwacji i pracy hodowlanej) Erik Osterlund, w pasiece kt\u00f3rego, pomimo wzgl\u0119dnie wysokiej warto\u015bci cechy VSH i niskiego pora\u017cenia roztoczem, wci\u0105\u017c ujawnia\u0142y si\u0119 choroby towarzysz\u0105ce. Wnioski s\u0105 takie, \u017ce selekcja powinna by\u0107 w miar\u0119 mo\u017cliwo\u015bci kompletna (powiedzmy: \u201esystemowa\u201d), a tak\u0105 mo\u017ce zapewni\u0107 tylko selekcja naturalna, a nie wybieranie pszcz\u00f3\u0142 wykazuj\u0105cych jedn\u0105 czy dwie cechy.
    \nOsobi\u015bcie z kolei przyznam, \u017ce za skrajnie nieodpowiedzialne i d\u0142ugofalowo szkodliwe uwa\u017cam wyg\u0142aszane przez r\u00f3\u017cnych pszczelarzy i hodowc\u00f3w propozycje i namowy nieustannej walki z roztoczem \u2013 ka\u017cd\u0105 mo\u017cliw\u0105 metod\u0105 i przez okr\u0105g\u0142y rok.<\/li>\n
  6. W moim poprzednim tek\u015bcie przyzna\u0142em, \u017ce roztocze Varroa jest gatunkiem inwazyjnym. Nie zmienia to faktu, \u017ce musimy go uzna\u0107, za sta\u0142\u0105 i przysz\u0142\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 naszej pszczelarskiej rzeczywisto\u015bci. I pewnie tak powinienem to napisa\u0107, w miejsce \u201emusimy go uzna\u0107 za naturalnego paso\u017cyta pszczo\u0142y miodnej\u201d. Pan Lasocki z\u0142apa\u0142 mnie tu na pewnym uproszczeniu. \u017beby jednak nie by\u0107 d\u0142u\u017cnym to wydaje mi si\u0119 (cho\u0107 myli\u0107 si\u0119 mog\u0119), \u017ce podzia\u0142 na kenofity i neofity dotyczy ro\u015blin, a nie zwierz\u0105t. Ci\u0119\u017cko wi\u0119c w tych kategoriach umie\u015bci\u0107 roztocze Varroa jak zrobi\u0142 to autor tekstu.<\/li>\n
  7. W tym punkcie nast\u0105pi\u0142o pewne nieporozumienie i cho\u0107 wydaje mi si\u0119, \u017ce opisa\u0142em moje my\u015bli jasno, to jednak ewidentnie pan Lasocki nie zrozumia\u0142 co chcia\u0142em przekaza\u0107. Mam pe\u0142ni\u0119 \u015bwiadomo\u015bci podstaw cyklu biologicznego Varroa (cho\u0107 zapewne daleko mi tu do bieg\u0142o\u015bci badaczy tego zagadnienia). Obserwacje pszczelarzy (cho\u0107by przytoczonego Erika Osterlunda, ale nie tylko \u2013 pisz\u0105 o tym r\u00f3wnie\u017c polscy pszczelarze praktycy) wskazuj\u0105 na to, \u017ce cykl \u017cyciowy roztocza si\u0119 zmieni\u0142, w ten spos\u00f3b, \u017ce roztocz znacz\u0105co skr\u00f3ci\u0142 okres bytowania poza kom\u00f3rk\u0105 pszczel\u0105 i po wyj\u015bciu z niej wraz z wygryzaj\u0105c\u0105 si\u0119 pszczo\u0142\u0105 wraca do niej ju\u017c nawet po 2 \u2013 3 dniach. Moja w\u0105tpliwo\u015b\u0107 dotyczy natomiast tego czy oznacza to, \u017ce roztocze szybciej dojrzewa (czyli przyspieszy\u0142o cykl \u017cyciowy i wcze\u015bniej ni\u017c do tej pory jest zdolne do rozmna\u017cania), czy te\u017c okres dojrzewania przechodzi w kom\u00f3rce pszczelej zamiast na owadzie doros\u0142ym (czyli przebywaj\u0105c w kom\u00f3rce nie rozmna\u017ca si\u0119, a przeczekuje tam czas, w kt\u00f3rym nie jest do tego zdolne). Ta druga mo\u017cliwo\u015b\u0107 mog\u0142aby \u015bwiadczy\u0107 o nauczeniu si\u0119 \u201eukrywania\u201d (upraszczam) roztocza przed zabiegami \u201eleczniczymi\u201d.<\/li>\n
  8. Por\u00f3wnanie przez pana Lasockiego gatunku pszczo\u0142y miodnej do papugi kakapo jest mo\u017ce ciekawe, ale zupe\u0142nie nietrafione. Ot\u00f3\u017c pszczo\u0142a miodna jest gatunkiem powszechnie wyst\u0119puj\u0105cym na \u015bwiecie (praktycznie na wszystkich kontynentach), gatunkiem, kt\u00f3ry zetkn\u0105\u0142 si\u0119 w historii milion\u00f3w lat zapewne z tysi\u0105cami najr\u00f3\u017cniejszych paso\u017cyt\u00f3w i patogen\u00f3w i nauczy\u0142 si\u0119 wykszta\u0142ca\u0107 na nie odporno\u015b\u0107 (bo w ko\u0144cu przetrwa\u0142 do naszych czas\u00f3w). Co wi\u0119cej wci\u0105\u017c poddawany jest presji najr\u00f3\u017cniejszych zagro\u017ce\u0144. Pszczo\u0142a miodna posiada ca\u0142e mn\u00f3stwo przystosowa\u0144 zapobiegaj\u0105cych rozwojowi chor\u00f3b (podstawowa higieniczno\u015b\u0107, obronno\u015b\u0107, praca stra\u017cniczek, \u201ewyrzucanie\u201d chorych osobnik\u00f3w, umiej\u0119tno\u015b\u0107 neutralizacji patogen\u00f3w w przewodzie pokarmowym itp. itd), a tak\u017ce zdolno\u015bci do kszta\u0142towania \u015brodowiska, w kt\u00f3rym bytuje (budowa plastr\u00f3w, propolisowanie). Co wi\u0119cej na olbrzymich obszarach na kuli ziemskiej (aczkolwiek powszechnie na razie faktycznie nie na terenie Polski) gatunek ten wsp\u00f3\u0142istnieje w zr\u00f3wnowa\u017conej relacji z Varroa (prosz\u0119 por\u00f3wna\u0107 cho\u0107by wyliczenie z punktu drugiego). Por\u00f3wnanie tak plastycznego organizmu jakim jest pszczo\u0142a miodna do gatunku endemicznego dla niewielkiego obszaru, w kt\u00f3rym nie wyst\u0119powa\u0142y presje \u015brodowiskowe jest zupe\u0142nie nieuprawnione. I wcale nie zamierzam przekonywa\u0107, \u017ce dlatego pszczo\u0142a miodna b\u0119dzie mia\u0142a (ma) \u0142atwe \u017cycie z roztoczem. Twierdz\u0119 jedynie, \u017ce wykszta\u0142cenie odpowiedniej relacji umo\u017cliwiaj\u0105cej gatunkowi przetrwanie jest nie tylko prawdopodobne, ale jest ju\u017c rzeczywisto\u015bci\u0105 na \u015bwiecie. Wystarczy si\u0119gn\u0105\u0107 do wypracowanych metod i podj\u0105\u0107 pr\u00f3by, kt\u00f3re na \u015bwiecie przynios\u0142y ju\u017c znakomite rezultaty.<\/li>\n
  9. Nigdy nie zrozumiem czemu uparcie por\u00f3wnuje si\u0119 potrzeb\u0119 leczenia pszcz\u00f3\u0142 i ludzi. Czy naprawd\u0119 s\u0105 to tak podobne przypadki? Pszczo\u0142a jest owadem, kt\u00f3ry potrafi bardzo plastycznie dostosowywa\u0107 swoj\u0105 populacj\u0119 do \u015brodowiska. Wspominany Kirk Webster podkre\u015bla zdolno\u015bci owad\u00f3w do wykorzystywania mechanizm\u00f3w b\u0142yskawicznej odnowy populacji po wej\u015bciu w \u201ew\u0105skie gard\u0142o\u201d (podobnie robi to Varroa, uodporniaj\u0105c si\u0119 na stosowane zabiegi). Powinni\u015bmy zacz\u0105\u0107 korzysta\u0107 z tej umiej\u0119tno\u015bci i plastyczno\u015bci owad\u00f3w, a nie za\u0142amywa\u0107 r\u0119ce, \u017ce kolejna trucizna czy toksyna przestaje dzia\u0142a\u0107 zgodnie z celem swojego stworzenia. Stowarzyszenie \u201eWolne Pszczo\u0142y\u201d propaguje inne spojrzenie na pszczo\u0142\u0119 miodn\u0105. Dla nas s\u0105 to stworzenia, kt\u00f3re niegdy\u015b by\u0142y dzikimi mieszka\u0144cami las\u00f3w, z kt\u00f3rych pracy nauczyli\u015bmy si\u0119 korzysta\u0107. Dzi\u015b prac\u0105 hodowlan\u0105 i stosowanymi zabiegami pasiecznymi uczynili\u015bmy je kalekimi i niezdolnymi do \u017cycia w naturze. Dla pana Lasockiego (i pewnie wielu innych) zapewne niemoralnym jest pozwalanie na \u015bmier\u0107 \u201etego co oswoili\u015bmy\u201d. Dla nas niemoralnym jest oswajanie i wykorzystywanie stworzenia poprzez odebranie mu zdolno\u015bci do istnienia zgodnie z jego natur\u0105. Zw\u0142aszcza, \u017ce dziesi\u0105tki przyk\u0142ad\u00f3w ze \u015bwiata udowadniaj\u0105, \u017ce jest mo\u017cliwe po\u0142\u0105czenie utrzymania przystosowania pszcz\u00f3\u0142 do \u015brodowiska (w tym Varroa) z mo\u017cliwo\u015bci\u0105 ekonomicznego wykorzystania owad\u00f3w do naszych ludzkich potrzeb i cel\u00f3w. Aby to by\u0142o jednak mo\u017cliwe konieczny jest powr\u00f3t do zasad jakie rz\u0105dz\u0105 przyrod\u0105 \u2013 dlatego \u015bmier\u0107 owad\u00f3w nie jest \u201ebezsensowna\u201d jak nazywa j\u0105 pan Lasocki. Jest zgodna z zasadami jakie obowi\u0105zuj\u0105 na tej planecie od wykszta\u0142cenia si\u0119 \u017cycia kilka miliard\u00f3w lat temu.<\/li>\n
  10. Argument pana Lasockiego jakoby pszczelarze byli zainteresowani kupnem i hodowl\u0105 pszcz\u00f3\u0142 odpornych na paso\u017cyta \u201enatychmiast po tym jak te matki ujrz\u0105 \u015bwiat\u0142o dzienne\u201d jest dla mnie zabawny i smutny jednocze\u015bnie, bo rzeczywisto\u015b\u0107 jest zupe\u0142nie inna. Praca hodowlana w tym kierunku odbywa si\u0119 (nawet na naszym kontynencie \u2013 cho\u0107 nic nie wiem aby by\u0142a prowadzona w Polsce) od lat. Pszczo\u0142y daj\u0105ce bardzo obiecuj\u0105ce wyniki s\u0105 dost\u0119pne praktycznie na wyci\u0105gni\u0119cie r\u0119ki, ale zainteresowanie nimi jest znikome. Zapewne kto\u015b powie, \u017ce te pszczo\u0142y nie daj\u0105 odpowiednich wynik\u00f3w ekonomicznych, albo \u017ce te pszczo\u0142y i tak umr\u0105, a b\u0119d\u0105 \u017cy\u0107 tylko rok, dwa czy trzy lata d\u0142u\u017cej ni\u017c inne. Zapewne jest to prawda, bo organizmy \u017cywe s\u0105 \u015bmiertelne. Ale namna\u017canie takich matek i niezb\u0119dna dalsza praca hodowlana nad tak\u0105 pszczo\u0142\u0105 (jest ona konieczna stale, bo te\u017c i stale zmienia si\u0119 \u015brodowisko, a tym samym ewolucja musi te zmiany nieustannie goni\u0107) mog\u0142yby przyczyni\u0107 si\u0119 do zmiany sytuacji lokalnej i globalnej na przestrzeni najbli\u017cszych parunastu lat. Pozwol\u0119 sobie w tym miejscu przytoczy\u0107 jeden przyk\u0142ad. Ot\u00f3\u017c w dyskusji na jednym z for\u00f3w wieloletni i bardzo do\u015bwiadczony pszczelarz, b\u0119d\u0105cy jednym z autorytet\u00f3w (\u201ebroni\u0105c\u201d racji koleg\u00f3w z \u201eWolnych Pszcz\u00f3\u0142\u201d) napisa\u0142, \u017ce od oko\u0142o 7 lat posiada 2 ule, w kt\u00f3rych nie zwalcza roztoczy, a pomimo tego pszczo\u0142y dobrze daj\u0105 sobie rad\u0119. Niedawno jeden z koleg\u00f3w wybieraj\u0105c si\u0119 w region Polski gdzie mieszka ten pszczelarz skontaktowa\u0142 si\u0119 z nim, aby pozyska\u0107 jaja z tych rodzin do wychowu matek. Okaza\u0142o si\u0119, \u017ce pszczelarz wraz z post\u0119puj\u0105cym wiekiem postanowi\u0142 zmniejszy\u0107 pasiek\u0119 i wobec tego zlikwidowa\u0142 mi\u0119dzy innymi te matki pszczele, kt\u00f3re tworzy\u0142y rodziny przez 7 lat stawiaj\u0105ce skuteczny op\u00f3r warrozie… Czasem wydaje mi si\u0119, \u017ce mrzonk\u0105 nie jest pszczelarstwo bez chemii, ale zmiana \u015bwiadomo\u015bci pszczelarzy.<\/li>\n<\/ol>\n

    Rozumiem te\u017c, \u017ce pan Lasocki chcia\u0142 znale\u017a\u0107 w tek\u015bcie ka\u017cd\u0105 mo\u017cliw\u0105 nie\u015bcis\u0142o\u015b\u0107, aby podwa\u017cy\u0107 wiarygodno\u015b\u0107 ca\u0142o\u015bci argumentacji. Tytu\u0142 poprzedniego mojego tekstu (\u201eMo\u017ce sobie pan za\u017cyczy\u0107 samoch\u00f3d w ka\u017cdym kolorze, byle by by\u0142 to czarny\u201d) wybrany zosta\u0142 ze wzgl\u0119du na jego wyd\u017awi\u0119k, a nie prawd\u0119 historyczn\u0105. Jest to znany cytat Henrego Forda, kt\u00f3ry doskonale obrazuje kreowanie popytu poprzez ograniczenie poda\u017cy (jak w przypadku pszcz\u00f3\u0142 do czego si\u0119 odnosi\u0142em). Niezale\u017cnie od tego nale\u017cy zauwa\u017cy\u0107, \u017ce Ford Model T w wersji drugiej, po 1914 by\u0142 produkowany praktycznie wy\u0142\u0105cznie w kolorze czarnym \u2013 czego ju\u017c pan Lasocki nie doda\u0142.
    \nChcia\u0142bym te\u017c zauwa\u017cy\u0107 na zako\u0144czenie, \u017ce odnios\u0142em osobiste wra\u017cenie (by\u0107 mo\u017ce b\u0142\u0119dne), \u017ce pan Lasocki przekonuj\u0105c do swoich racji stara si\u0119 ponie\u015b\u0107 rang\u0119 swoich wypowiedzi kreuj\u0105c pewnego rodzaju autorytet formalny (nazywanie si\u0119 \u201epolitologiem, prawnikiem\u201d, u\u017cywanie cytat\u00f3w z literatury, analogii czy s\u0142ownictwa specjalistycznego \u2013 jak si\u0119 okazuje nie zawsze trafnie). Zak\u0142adam, \u017ce jest to zabieg celowy. Wydaje mi si\u0119, \u017ce nie ma to jednak wiele wsp\u00f3lnego z wiedz\u0105 o mo\u017cliwo\u015bciach wsp\u00f3\u0142istnienia pszcz\u00f3\u0142 z roztoczem i \u017ca\u0142uj\u0119, \u017ce w tek\u015bcie nie znalaz\u0142em zamiast tego co najmniej kilku rzeczowych argument\u00f3w. Odnosz\u0105c si\u0119 do cytatu Juliana Tuwima podsumowuj\u0105cego artyku\u0142 (\u201eB\u0142ogos\u0142awiony, kt\u00f3ry nie maj\u0105c nic do powiedzenia, nie obleka tego w s\u0142owa. Bo czy\u017c warto skoczy\u0107 w przepa\u015b\u0107 i rozwin\u0105\u0107 skrzyd\u0142a, by zaraz rozstrzaska\u0107 si\u0119 o ska\u0142\u0119?\u201d), musz\u0119 przypomnie\u0107 panu Lasockiemu, \u017ce gdyby ludzie nigdy nie wychodzili poza norm\u0119 i oczekiwania, to do dzi\u015b \u017cyliby\u015bmy w jaskiniach. Mn\u00f3stwo ludzi \u201eroztrzaska\u0142o si\u0119 o ska\u0142\u0119\u201d, aby\u015bmy dzi\u015b byli na tym etapie rozwoju spo\u0142ecznego i technicznego na jakim jeste\u015bmy.<\/p>\n

    Artyku\u0142 zosta\u0142 opublikowany w pa\u017adziernikowym numerze miesi\u0119cznika “Pszczelarstwo<\/a>” 10\/2016<\/em><\/h3>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

    Artyku\u0142 zosta\u0142 opublikowany w pa\u017adziernikowym numerze miesi\u0119cznika “Pszczelarstwo” 10\/2016 Pozwoli\u0142em sobie zatytu\u0142owa\u0107 ten artyku\u0142 cytatem znalezionym na jednym z internetowych for\u00f3w pszczelarskich. Czasem mam wra\u017cenie, \u017ce wielu pszczelarzy dok\u0142adnie w ten spos\u00f3b my\u015bli. Maj\u0105c pe\u0142ni\u0119 \u015bwiadomo\u015bci braku mo\u017cliwo\u015bci wygrania walki z roztoczem, brnie w t\u0105 walk\u0119 coraz g\u0142\u0119biej, co niestety w naszej ocenie przyczynia si\u0119 […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_links_to":"","_links_to_target":""},"categories":[27,18,8],"tags":[17,14],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1282"}],"collection":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1282"}],"version-history":[{"count":4,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1282\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1288,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1282\/revisions\/1288"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1282"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1282"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/wolnepszczoly.netlify.app\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1282"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}