<\/a>Musz\u0119 przyzna\u0107, \u017ce nie rozumiem, dlaczego wszyscy pszczelarze nie hoduj\u0105 w\u0142asnych matek, a nawet nie pozwalaj\u0105 na to swoim pszczo\u0142om. Jest to jedna z najciekawszych i daj\u0105cych najwi\u0119cej satysfakcji czynno\u015bci, jakie mo\u017cna wykonywa\u0107 przy pszczo\u0142ach \u2013 niezale\u017cnie od tego czy mamy jedn\u0105 rodzin\u0119, czy 10 tysi\u0119cy. Pszczelarze posiadaj\u0105cy niewiele rodzin pszczelich pytaj\u0105: “Jak m\u00f3g\u0142bym produkowa\u0107 matki jeszcze taniej, skoro na rynku kosztuj\u0105 one 15 do 20 dolar\u00f3w?”. Ale gdy dodasz ca\u0142y ten czas oczekiwania na poczt\u0119, k\u0142opot z karmieniem kropelkami wody a\u017c do poprawy pogody, tworzenia odk\u0142ad\u00f3w (nukleus\u00f3w), znajdowania starej matki, zabawy z klateczkami, obserwowania, jak twoja nowa kr\u00f3lowa znika lub zostaje zast\u0105piona w cichej wymianie, czy wreszcie sprz\u0105tania po osypanej rodzinie, niedostosowanej do ch\u0142od\u00f3w lub roztoczy… prawdopodobnie oka\u017ce si\u0119, \u017ce lepiej by by\u0142o po prostu zbudowa\u0107 kilka ma\u0142ych, ale odk\u0142ad\u00f3w ze swoich najlepszych rodzin korzystaj\u0105c z wiosennego i wczesnoletniego po\u017cytku. Je\u017celi tylko b\u0119d\u0105 mia\u0142y czerw we wszystkich stadiach rozwoju, wychowaj\u0105 sobie matki. P\u00f3\u017anym latem mo\u017cna u\u017cy\u0107 tych matek w du\u017cych rodzinach, prawie bez ryzyka osierocenia, usuwaj\u0105c star\u0105 matk\u0119 i wstawiaj\u0105c ca\u0142y nukleus do rodni. Mo\u017cna te\u017c pozwoli\u0107 im urosn\u0105\u0107 do pe\u0142nego korpusu i zazimowa\u0107. Moi pszczelarscy s\u0105siedzi, rodzina Mraz, zarz\u0105dza\u0142a ponad tysi\u0105cem podobnych rodzin przez ponad p\u00f3\u0142 wieku. Zaowocowa\u0142o to wielkim szczepem lokalnie przystosowanych pszcz\u00f3\u0142, dobrze odpornych na akaropidoz\u0119 i wymagaj\u0105cych bardzo ma\u0142o uwagi.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nWych\u00f3w matek na wi\u0119ksz\u0105 skal\u0119 – mateczniki i unasiennianie w ulikach weselnych – przez d\u0142ugi czas stanowi\u0142o domen\u0119 po\u0142udniowokalifornijskiego przemys\u0142u wiejskiego . Lista powod\u00f3w, dla kt\u00f3rych pszczelarze z p\u00f3\u0142nocy powinni przej\u0105\u0107 ten przemys\u0142 wyd\u0142u\u017ca si\u0119 z ka\u017cdym dniem. Co zaledwie kilka lat temu wydawa\u0142o si\u0119 szalonym pomys\u0142em, dzi\u015b staje si\u0119 faktem: wraz z post\u0119puj\u0105c\u0105 kolonizacj\u0105 produkuj\u0105cych matki pszczele po\u0142udniowych region\u00f3w przez pszczo\u0142y zafrykanizowane, mo\u017cliwe, \u017ce o\u015b produkcji i zaopatrzenia w nadwy\u017cki pszcz\u00f3\u0142 i kr\u00f3lowych zostanie odwr\u00f3cona o 180 stopni. Pszczo\u0142y zafrykanizowane mog\u0105 zyska\u0107 na warto\u015bci na d\u0142u\u017csz\u0105 met\u0119 z powodu ich odporno\u015bci na roztocza Varroa. Lecz pszczo\u0142y \u0142agodne zawsze pozostan\u0105 potrzebne i po\u017c\u0105dane, jako \u017ce Stany Zjednoczone staj\u0105 si\u0119 coraz g\u0119\u015bciej zaludnione. W zwi\u0105zku z tym, \u017ce dzisiejsze pszczelarstwo jest oparte na przewozach rodzin pszczelich, p\u00f3\u0142nocne pasieki r\u00f3wnie\u017c mog\u0105 zosta\u0107 zanieczyszczone afryka\u0144skimi genami, ale im wi\u0119cej rodzin pszczelich \u017cyje przez ca\u0142y rok na p\u00f3\u0142nocy, tym \u0142atwiej d\u0142ugie i mro\u017ane zimy pomog\u0105 je wyeliminowa\u0107 i zadzia\u0142aj\u0105 jak naturalna przeciwwaga.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nGdy Nevin Weaver (z rodzinnego biznesu R Weaver Apiaries z Teksasu) wci\u0105\u017c by\u0142 po\u015br\u00f3d nas, pyta\u0142em go: “Czy twoi bracia nie szukaj\u0105 aby jakiego\u015b mi\u0142ego miejsca w Wisconsin lub Michigan, aby w przysz\u0142o\u015bci hodowa\u0107 tam pszczo\u0142y?”. On si\u0119 \u015bmia\u0142 i odpowiada\u0142: “Nie, oni zbyt kochaj\u0105 Teksas.” C\u00f3\u017c, nie mog\u0119 z tym dyskutowa\u0107. Ale zastanawiam si\u0119, czy biznes, kt\u00f3ry mog\u0105 straci\u0107 w najbli\u017cszych latach – przez ludzi obawiaj\u0105cych si\u0119 kupowa\u0107 ze zafrykanizowanej strefy – m\u00f3g\u0142by zosta\u0107 oparty na pszczo\u0142ach i kr\u00f3lowych z p\u00f3\u0142nocnego \u015arodkowego Zachodu…<\/span><\/span><\/span><\/p>\nPo 20 latach do\u015bwiadcze\u0144 w produkcji nadwy\u017cek pszcz\u00f3\u0142 i matek na miejscu, oraz odczytach wyg\u0142aszanych w innych p\u00f3\u0142nocnych stanach, moja wizja wci\u0105\u017c pozostaje ta sama: na ile potrafi\u0119 to oceni\u0107, nie ma ekonomicznych ani biologicznych powod\u00f3w, dla kt\u00f3rych w razie potrzeby p\u00f3\u0142nocne stany nie mog\u0142yby zaopatrywa\u0107 ca\u0142ego kraju ze swoich nadwy\u017cek pszcz\u00f3\u0142 i matek. Je\u017celi jest na nie popyt, wystarczy jedna podstawowa zmiana w praktyce pszczelarskiej P\u00f3\u0142nocy, by pojawi\u0142 si\u0119 ca\u0142y nowy przemys\u0142. I jest to zmiana wy\u0142\u0105cznie w umy\u015ble pszczelarza: **zapomnijcie o matkach i matecznikach dost\u0119pnych w marcu, kwietniu i maju, a nauczcie si\u0119, co mo\u017cna zrobi\u0107 z matecznikami i matkami wychowanymi w czerwcu, lipcu i sierpniu.** Oto klucz do wszystkiego. Punkt wyj\u015bcia do prawdziwej hodowli pszcz\u00f3\u0142 w naszym regionie, samowystarczalno\u015bci, zdolno\u015bci do produkcji nadwy\u017cek pszcz\u00f3\u0142 i powr\u00f3t do zyskownego i przyjemnego pszczelarstwa. A dzi\u015b, po 4-8 latach, w kt\u00f3rych pozwoli\u0142em warrozie biega\u0107 luzem po pasiece, jestem przekonany, \u017ce stanowi to r\u00f3wnie\u017c klucz do zdrowego rozwi\u0105zania naszych problem\u00f3w ze szkodnikami i chorobami.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nWiele korzy\u015bci p\u0142ynie z produkcji matek i pszcz\u00f3\u0142 na P\u00f3\u0142nocy. Po\u0142udniowe stany w niekt\u00f3rych miejscach maj\u0105 znakomite warunki do produkcji nadwy\u017cek pszcz\u00f3\u0142 i matek akurat w czasie, gdy s\u0105 one potrzebne na P\u00f3\u0142nocy. Ale po po\u0142owie maja na Po\u0142udniu robi si\u0119 za gor\u0105co i przez reszt\u0119 sezonu to P\u00f3\u0142noc stanowi lepsze miejsce dla wychowu matek i pszcz\u00f3\u0142. Na Dalekim Po\u0142udniu dostrzega si\u0119 wyra\u017any wz\u00f3r dw\u00f3ch odr\u0119bnych okres\u00f3w (wiosna i jesie\u0144), kiedy temperatury i zasoby \u017cywno\u015bci s\u0105 optymalne dla rozwoju i wychowu czerwiu w rodzinach pszczelich. Latem jest zwykle za gor\u0105co i wyst\u0119puje d\u0142uga przerwa w po\u017cytku py\u0142kowym i nektarowym. Przesuwaj\u0105c si\u0119 ku p\u00f3\u0142nocy okresy wiosenny i jesienny zbli\u017caj\u0105 si\u0119 ku sobie, a\u017c w regionach z bardzo ch\u0142odnymi zimami, doskona\u0142e warunki dla wzi\u0105tku i wychowu czerwiu trwaj\u0105 nieprzerwanie przez wiosn\u0119, lato i jesie\u0144. W pobli\u017cu granicy z Kanad\u0105 daje to oko\u0142o czterech miesi\u0119cy ci\u0105g\u0142ej pogody dla wychowu matek, trutni i czerwiu. Zimy tu s\u0105 surowe, ale zapewniaj\u0105 wa\u017cny test dla przysz\u0142ej hodowli – przysz\u0142e generacje b\u0119d\u0105 odporne i d\u0142ugowieczne. Zima ma warto\u015b\u0107 tak\u017ce jako “ch\u0142odnia”, w kt\u00f3rej nadwy\u017cki matek i pszcz\u00f3\u0142 (w formie rodzinek odk\u0142adowych – nukleus\u00f3w) mog\u0105 zosta\u0107 “przechowane” przez kilka miesi\u0119cy z ma\u0142ymi kosztami i minimalnym nak\u0142adem pracy. Mo\u017cna te odk\u0142\u0105dy sprzedawa\u0107 o dowolnej porze roku, byle przewozi\u0107 je pod szczelnymi plandekami. W przesz\u0142o\u015bci zdarzy\u0142o mi si\u0119 wys\u0142a\u0107 je do Pennsylwanii dwa tygodnie wcze\u015bniej, zanim jakiekolwiek pakiety pszczele by\u0142y dost\u0119pne na rynku, a teraz ju\u017c zbieram zam\u00f3wienia na dostawy jesienne.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nProste podstawy tej idei: pe\u0142ny potencja\u0142 ca\u0142orocznej p\u00f3\u0142nocnej pasieki mo\u017ce zosta\u0107 osi\u0105gni\u0119ty przez hodowl\u0119 matecznik\u00f3w ka\u017cdego lata ze swoich najlepszych rodzin i unasienniania w odk\u0142adach zrobionych w tym samym czasie. Ro\u015bnie liczba pszczelarzy serio nad tym pracuj\u0105cych i informuj\u0105cych o rezultatach. W\u0142o\u017cy\u0107 trzeba troch\u0119 prostej pracy i standardowych praktyk pszczelarskich stosowanych od ko\u0144ca XIX wieku. Trudno\u015b\u0107 stanowi dopasowanie si\u0119 do us\u0142ugowego zapylania upraw, produkcji miodu i innych spraw dziej\u0105cych si\u0119 w pasiece w pracowite letnie miesi\u0105ce. W ka\u017cdym miejscu i uwarunkowaniach trzeba to wypracowa\u0107 na nowo. Obawiam si\u0119, \u017ce nie istnieje co\u015b takiego jak darmowe piwo, a czas niezb\u0119dny dla dopracowania nowego schematu trzeba sk\u0105d\u015b wzi\u0105\u0107 (na d\u0142u\u017csz\u0105 met\u0119 jedynym sensownym z ekonomicznego punktu widzenia powodem dla wywo\u017cenia pszcz\u00f3\u0142 w tym kraju nie jest bynajmniej zapylanie, czy wi\u0119ksze zbiory miodu, a w\u0142a\u015bnie wi\u0119cej czasu na produkcj\u0119 matek i pszcz\u00f3\u0142). My\u015bl\u0119, \u017ce podstawowym powodem, dla kt\u00f3rego nie prowadzi si\u0119 na p\u00f3\u0142nocy intensywnej produkcji pszcz\u00f3\u0142 i matek, jest fakt, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 do\u015bwiadczonych pszczelarzy ma ju\u017c wype\u0142nione kalendarze robocze i bardzo ma\u0142o wolnych \u015brodk\u00f3w na inwestycje w nowe projekty. A by\u0142o bardzo niewielu m\u0142odych pszczelarzy zawodowych, kt\u00f3rzy, podobnie do mnie, startuj\u0105c od zera od pocz\u0105tku przyj\u0119li ten model. Lecz teraz, gdy przemys\u0142 pszczelarski w USA znajduje si\u0119 w r\u00f3\u017cnych stadiach upadku, nowy pocz\u0105tek narzuca si\u0119 wszystkim i zdecydowanie nadesz\u0142a pora na realizacj\u0119 tej idei. Potrzeba wiele pracy i pomy\u015blunku, aby wyhodowa\u0107 dobre matki i rodziny, lecz dzi\u015b te produkty s\u0105 warte wi\u0119cej ni\u017c mi\u00f3d czy us\u0142ugi zapylania. Warto po\u015bwi\u0119ci\u0107 temu troch\u0119 czasu.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nMoim w\u0142asnym rozwi\u0105zaniem tego problemu jest utrzymywanie pasieki w r\u00f3wnowadze pomi\u0119dzy produkcj\u0105 miodu, a wychowem matek i produkcj\u0105 odk\u0142ad\u00f3w. My\u015bl\u0119, \u017ce to najlepszy spos\u00f3b, by zachowa\u0107 i rozwin\u0105\u0107 podstawy zdrowego pszczelarstwa. Poszczeg\u00f3lne dzia\u0142y pasieki wspieraj\u0105 si\u0119 nawzajem, a gdy jeden s\u0142abnie, pozosta\u0142e mog\u0105 wype\u0142ni\u0107 luki i sta\u0107 si\u0119 podstaw\u0105 do odbudowy. My\u015bl\u0119 te\u017c, \u017ce to najlepszy spos\u00f3b produkcji lepszych pszcz\u00f3\u0142 na d\u0142u\u017csz\u0105 met\u0119 – przyjemnych w pracy, produktywnych i zdolnych do samodzielnego rozwoju. To pasja, kt\u00f3ra \u0142\u0105czy wszystko w ca\u0142o\u015b\u0107 i sprawia, \u017ce pozosta\u0142e zadania tak\u017ce s\u0105 ekscytuj\u0105ce i ciekawe.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nDzi\u015b staje si\u0119 r\u00f3wnie\u017c jasne, \u017ce jest to droga do rozwi\u0105zania problemu warrozy. Poprzez produkcj\u0119 matek i odk\u0142ad\u00f3w z w\u0142asnych przezimowanych rodzin pszczelich mo\u017cna ustanowi\u0107 w pasiece wiele proces\u00f3w, kt\u00f3rych owady w naturalny spos\u00f3b u\u017cywaj\u0105, aby zregenerowa\u0107 si\u0119 po powa\u017cnych wyzwaniach i spadkach liczebno\u015bci. Tworzenie odk\u0142ad\u00f3w latem i zimowanie ich na 4-10 ramkach umo\u017cliwia szybszy ni\u017c jakikolwiek inny wzrost liczby rodzin. Ta gwa\u0142towna reprodukcja sama w sobie stanowi jedn\u0105 z podstawowych metod, w jakie owady odbudowuj\u0105 swoj\u0105 liczebno\u015b\u0107 i wype\u0142niaj\u0105 pust\u0105 nisz\u0119 ekologiczn\u0105. Przez zak\u0142adanie nowych rodzin z matkami wyhodowanymi ze swoich najlepszych, odpornych rodzin, zapewnia si\u0119 sta\u0142\u0105 presj\u0119 selekcyjn\u0105. Dzi\u0119ki nukleusom mo\u017cna b\u0142yskawicznie odrobi\u0107 straty. Im s\u0105 one wi\u0119ksze, tym wi\u0119ksza presja selekcyjna. W regionach z kr\u00f3tk\u0105 wiosn\u0105 i latem stanowi to najszybsz\u0105 i naj\u0142atwiejsz\u0105 drog\u0119 uzyskania nowych, przetestowanych gen\u00f3w dla ca\u0142ej pasieki. Z tym systemem straty rz\u0119du 20-30% stanowi\u0105 korzy\u015b\u0107, poniewa\u017c pomagaj\u0105 uzyska\u0107 nowe matki wyhodowane we w\u0142a\u015bciwym czasie. Z bardzo ma\u0142ymi stratami zimowymi nie ma do\u015b\u0107 czasu, by wymieni\u0107 matki we wszystkich rodzinach, kt\u00f3re tego wymagaj\u0105 i wykorzysta\u0107 w pe\u0142ni ich najnowsz\u0105 seri\u0119. Najbardziej elegancki wydaje mi si\u0119 fakt, \u017ce system produkcji nowych matek jednocze\u015bnie je testuje. Pierwsza zima sp\u0119dzona na 10 plastrach eliminuje najs\u0142absze matki, a tylko ze sprawdzonymi mo\u017cna zaryzykowa\u0107 produkcj\u0119 miodu na 20 plastrach.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nW procesie tym znajduj\u0105 si\u0119 tak\u017ce rzeczy wp\u0142ywaj\u0105ce na zmniejszenie populacji Varroa. Pszczo\u0142y “odporne” na roztocza nie posiadaj\u0105 bynajmniej zdolno\u015bci walki z nimi w dowolnych okoliczno\u015bciach. Mog\u0105 pewnymi mechanizmami redukowa\u0107 populacj\u0119 warrozy lub jako\u015b z ni\u0105 koegzystowa\u0107, ale wiele innych czynnik\u00f3w musi im sprzyja\u0107, aby mog\u0142y przetrwa\u0107 i rozwija\u0107 si\u0119 bez leczenia. Co\u015b jest w utrzymywaniu niewielkich rodzin, jak potrafi\u0105 to robi\u0107 pszczo\u0142y Primorskie, z kt\u00f3rymi pracuj\u0119, co pozwala im kontrolowa\u0107 populacj\u0119 roztocza. Przerwa w cyklu czerwienia – przez dzielenie rodzin na odk\u0142ady i poddawanie im matecznik\u00f3w – r\u00f3wnie\u017c przerywa reprodukcj\u0119 roztoczy i daje wsparcie pszczo\u0142om. Usuwanie na wiosn\u0119 zasklepionego czerwiu z dojrza\u0142ych rodzin (i u\u017cywanie go do tworzenia nowych rodzin z matecznikami) mo\u017ce w krytycznym momencie pom\u00f3c zmniejszy\u0107 populacj\u0119 warrozy. W pasiece, kt\u00f3ra zimuje du\u017c\u0105 liczb\u0119 odk\u0142ad\u00f3w i u\u017cywa ich do podstawowej selekcji, wszystkie te czynniki dzia\u0142aj\u0105. Musz\u0119 tu podkre\u015bli\u0107: \u017caden z nich sam w sobie nie pomo\u017ce na problem warrozy na d\u0142u\u017csz\u0105 met\u0119, tylko zastosowanie ich wszystkich razem.<\/span><\/span><\/span><\/p>\nM\u00f3wi\u0105c realistycznie, zajmie to kilka lat, zanim przemys\u0142 produkcji matek pszczelich i nukleus\u00f3w wystartuje i uro\u015bnie do stabilnego poziomu. Jak zawsze dobrze jest zacz\u0105\u0107 na ma\u0142\u0105 skal\u0119 i stopniowo rozbudowywa\u0107 si\u0119, w miar\u0119 zdobywania do\u015bwiadczenia i wiedzy. Znajduje si\u0119 tu ogromny potencja\u0142. Po prawie 20 latach pracy w ten spos\u00f3b, z b\u00f3lem stwierdzam, \u017ce zaledwie \u015blizga\u0142em si\u0119 po powierzchni. W 2007 roku zamierzam opublikowa\u0107 co\u015b w rodzaju comiesi\u0119cznego sprawozdania z prac w pasiece pracuj\u0105cej w spos\u00f3b, o jakim pisa\u0142em. Mam nadziej\u0119, \u017ce w ko\u0144cu przyb\u0119dzie pszczelarzy, kt\u00f3rzy nie potrzebuj\u0105 wi\u0119cej kupowa\u0107 sobie matek, lub podr\u00f3\u017cowa\u0107 gdzie\u015b daleko, aby odrobi\u0107 straty w rodzinach pszczelich. Du\u017co przyjemniej jest robi\u0107 te rzeczy w domu, “we w\u0142asnym ogr\u00f3dku”.<\/span><\/span><\/span><\/p>\n